పాక్కు తుర్కియే అండదండలు.. తెరవెనుక కారణాలు ఇవే!
- పాకిస్థాన్కు తుర్కియే చారిత్రక, మతపరమైన బంధాలతో మద్దతు
- భారత్తో సరిహద్దు కార్యకలాపాల్లో పాక్ టర్కిష్ డ్రోన్ల వినియోగం
- కశ్మీర్ వంటి అంశాలపై పాక్ వాదనకు అంతర్జాతీయంగా తుర్కియే వంత
- గల్ఫ్ దేశాల ఆధిపత్యానికి పోటీగా ముస్లిం దేశాల్లో పలుకుబడికి యత్నం
- ఇరు దేశాల మధ్య వాణిజ్యం, రక్షణ, ఇంధన రంగాల్లో కీలక ఒప్పందాలు
అంతర్జాతీయ సంబంధాల్లో శాశ్వత మిత్రులు, శాశ్వత శత్రువులు ఉండరనేది జగమెరిగిన సత్యం. ఈ నేపథ్యంలో, భారత్తో చారిత్రకంగా సత్సంబంధాలు నెరుపుతున్నప్పటికీ, కొన్ని కీలక సమయాల్లో పాకిస్థాన్కు తుర్కియే అందిస్తున్న మద్దతు పలు ప్రశ్నలను లేవనెత్తుతోంది. ముఖ్యంగా, ఉగ్రవాదాన్ని ప్రేరేపిస్తూ, భారత్కు వ్యతిరేకంగా కార్యకలాపాలు సాగిస్తున్న పాకిస్థాన్కు తుర్కియే ఎందుకు అండగా నిలుస్తోందనేది ఆసక్తికరమైన అంశం. దీని వెనుక అనేక చారిత్రక, సైద్ధాంతిక, వ్యూహాత్మక, భౌగోళిక రాజకీయ కారణాలున్నాయి.
చారిత్రక, సాంస్కృతిక బంధాలు
తుర్కియే, పాకిస్థాన్ మధ్య సంబంధాలు ఒట్టోమన్ సామ్రాజ్యం కాలం నాటివి. బ్రిటిష్ ఇండియాలోని ముస్లింలు (ప్రస్తుత పాకిస్థాన్) ఒట్టోమన్ ఖలీఫత్కు విధేయత ప్రకటించారు. ఈ ఉమ్మడి ఇస్లామిక్ వారసత్వం ఇరు దేశాల మధ్య దీర్ఘకాలంగా సోదరభావాన్ని పెంపొందించింది.
వ్యూహాత్మక, సైనిక భాగస్వామ్యం
పాకిస్థాన్కు ఆయుధాలు సరఫరా చేసే దేశాల్లో తుర్కియే రెండో అతిపెద్ద దేశంగా ఉంది. పాకిస్థాన్ సైన్యాన్ని ఆధునీకరించడంలో, ముఖ్యంగా అత్యాధునిక డ్రోన్లు, నౌకాదళ సాంకేతిక పరిజ్ఞానాన్ని అందించడంలో తుర్కియే కీలక పాత్ర పోషిస్తోంది. భారత్పై సరిహద్దు కార్యకలాపాల్లో పాకిస్థాన్ టర్కిష్ నిర్మిత డ్రోన్లను ఉపయోగించినట్లు ఇటీవలి నివేదికలు స్పష్టం చేస్తున్నాయి. ఇది వారి మధ్య రక్షణ సహకారం ఎంత లోతుగా ఉందో తెలియజేస్తోంది.
రాయబార, సైద్ధాంతిక ఏకాభిప్రాయం
అధ్యక్షుడు రెసెప్ తయ్యిప్ ఎర్డోగాన్ నేతృత్వంలో, తుర్కియే కీలక అంతర్జాతీయ సమస్యలపై, ముఖ్యంగా కశ్మీర్ వివాదంపై పాకిస్థాన్ వాదనకు స్థిరంగా మద్దతు ఇస్తోంది. ఐక్యరాజ్యసమితి వంటి ప్రపంచ వేదికలపై తరచుగా పాకిస్థాన్ వాదననే ప్రతిధ్వనిస్తోంది. ఇస్లామోఫోబియాను ఎదుర్కోవడం, అంతర్జాతీయంగా ముస్లింల ఐక్యతను ప్రోత్సహించడం వంటి అంశాల్లో కూడా ఇరు దేశాలు సహకరించుకుంటున్నాయి.
భౌగోళిక రాజకీయ అంచనాలు
గల్ఫ్ అరబ్ శక్తులు, ముఖ్యంగా సౌదీ అరేబియా, యూఏఈలతో ఉన్న పోటీ కారణంగా కూడా తుర్కియే పాకిస్థాన్తో జతకడుతోంది. పాకిస్థాన్, మలేషియా వంటి గల్ఫ్ యేతర ముస్లిం దేశాలతో సంబంధాలను బలోపేతం చేసుకోవడం ద్వారా, తుర్కియే ముస్లిం ప్రపంచంలో తన ప్రభావాన్ని విస్తరించుకోవడానికి, ప్రాంతీయ పోటీదారులను సమతుల్యం చేయడానికి ప్రయత్నిస్తోంది.
నాయకత్వ బంధాలు, ఆర్థిక సహకారం
ఇరు దేశాల నాయకుల మధ్య బలమైన వ్యక్తిగత సంబంధాలు కూడా ఈ బంధాన్ని పటిష్టం చేస్తున్నాయి. అధ్యక్షుడు ఎర్డోగాన్, పాకిస్థాన్ ప్రధాని షెహబాజ్ షరీఫ్ తరచుగా ఒకరినొకరు "సోదరులు" అని సంబోధించుకుంటారు. ఎర్డోగాన్ అనేకసార్లు పాకిస్థాన్ను సందర్శించి, ఉన్నత స్థాయి వ్యూహాత్మక సమావేశాలకు సహ-అధ్యక్షత వహించారు. వాణిజ్యం, పెట్టుబడులు, వివిధ రంగాల్లో సహకారాన్ని పెంపొందించడానికి ఇరు దేశాలు అనేక ఒప్పందాలు కుదుర్చుకున్నాయి. ద్వైపాక్షిక వాణిజ్యాన్ని 5 బిలియన్ డాలర్లకు పెంచాలని, ద్వంద్వ పౌరసత్వ కార్యక్రమాలను సులభతరం చేయాలని లక్ష్యంగా పెట్టుకున్నాయి.
ఇంధన, ఆర్థిక రంగాల్లో విస్తరిస్తున్న బంధం
పాకిస్థాన్ అభివృద్ధి చెందుతున్న ఇంధన రంగంలో తన ఉనికిని పెంచుకోవడానికి తుర్కియే చురుకుగా ప్రయత్నిస్తోంది. టర్కిష్ ప్రభుత్వ రంగ చమురు, గ్యాస్ కంపెనీ టీపీఏఓ (TPAO), పాకిస్థానీ సంస్థలతో కలిసి 40 ఆఫ్షోర్ ఆయిల్ అండ్ గ్యాస్ బ్లాక్ల కోసం ఉమ్మడిగా బిడ్ చేయడానికి ఒప్పందాలు కుదుర్చుకుంది. ఇది వారి వ్యూహాత్మక ఇంధన భాగస్వామ్యాన్ని మరింతగా పెంచడంలో, ప్రాంతీయ ఇంధన భద్రతకు దోహదపడటంలో ఒక ముఖ్యమైన అడుగు. మౌలిక సదుపాయాలు, నిర్మాణ రంగాల్లో పాకిస్థాన్ ప్రత్యేక ఆర్థిక మండలాల్లో (SEZs) తుర్కియే పెట్టుబడులు పెడుతోంది.
సాంకేతిక, పారిశ్రామిక సహకారం
ఇంధన రంగంలో నైపుణ్యాన్ని పంచుకోవడానికి, పెట్టుబడులను సులభతరం చేయడానికి తుర్కియే, పాకిస్థాన్ సాంకేతిక కార్యవర్గాలను ఏర్పాటు చేస్తున్నాయి. రక్షణ సాంకేతిక పరిజ్ఞానంలో జాయింట్ వెంచర్లు, సైనిక పరికరాల సహ-ఉత్పత్తి, సహకార శిక్షణపై దృష్టి సారించి, పాశ్చాత్య సరఫరాదారులపై ఆధారపడటాన్ని తగ్గించుకోవాలని లక్ష్యంగా పెట్టుకున్నాయి.
భారత్తో సంబంధాలు దెబ్బతిన్నప్పటికీ, చారిత్రక సంబంధాలు, వ్యూహాత్మక ప్రయోజనాలు, భాగస్వామ్య సైద్ధాంతిక దృక్పథాల ఫలితంగా తుర్కియే పాకిస్థాన్కు స్థిరంగా మద్దతు ఇస్తోంది. రక్షణ, దౌత్య సహకారం ఈ బంధాన్ని మరింత బలోపేతం చేస్తున్నాయి. ఈ పరిణామాలు దక్షిణాసియా ప్రాంతంలో భద్రతా సమీకరణాలను ప్రభావితం చేసే అవకాశం ఉంది.
చారిత్రక, సాంస్కృతిక బంధాలు
తుర్కియే, పాకిస్థాన్ మధ్య సంబంధాలు ఒట్టోమన్ సామ్రాజ్యం కాలం నాటివి. బ్రిటిష్ ఇండియాలోని ముస్లింలు (ప్రస్తుత పాకిస్థాన్) ఒట్టోమన్ ఖలీఫత్కు విధేయత ప్రకటించారు. ఈ ఉమ్మడి ఇస్లామిక్ వారసత్వం ఇరు దేశాల మధ్య దీర్ఘకాలంగా సోదరభావాన్ని పెంపొందించింది.
వ్యూహాత్మక, సైనిక భాగస్వామ్యం
పాకిస్థాన్కు ఆయుధాలు సరఫరా చేసే దేశాల్లో తుర్కియే రెండో అతిపెద్ద దేశంగా ఉంది. పాకిస్థాన్ సైన్యాన్ని ఆధునీకరించడంలో, ముఖ్యంగా అత్యాధునిక డ్రోన్లు, నౌకాదళ సాంకేతిక పరిజ్ఞానాన్ని అందించడంలో తుర్కియే కీలక పాత్ర పోషిస్తోంది. భారత్పై సరిహద్దు కార్యకలాపాల్లో పాకిస్థాన్ టర్కిష్ నిర్మిత డ్రోన్లను ఉపయోగించినట్లు ఇటీవలి నివేదికలు స్పష్టం చేస్తున్నాయి. ఇది వారి మధ్య రక్షణ సహకారం ఎంత లోతుగా ఉందో తెలియజేస్తోంది.
రాయబార, సైద్ధాంతిక ఏకాభిప్రాయం
అధ్యక్షుడు రెసెప్ తయ్యిప్ ఎర్డోగాన్ నేతృత్వంలో, తుర్కియే కీలక అంతర్జాతీయ సమస్యలపై, ముఖ్యంగా కశ్మీర్ వివాదంపై పాకిస్థాన్ వాదనకు స్థిరంగా మద్దతు ఇస్తోంది. ఐక్యరాజ్యసమితి వంటి ప్రపంచ వేదికలపై తరచుగా పాకిస్థాన్ వాదననే ప్రతిధ్వనిస్తోంది. ఇస్లామోఫోబియాను ఎదుర్కోవడం, అంతర్జాతీయంగా ముస్లింల ఐక్యతను ప్రోత్సహించడం వంటి అంశాల్లో కూడా ఇరు దేశాలు సహకరించుకుంటున్నాయి.
భౌగోళిక రాజకీయ అంచనాలు
గల్ఫ్ అరబ్ శక్తులు, ముఖ్యంగా సౌదీ అరేబియా, యూఏఈలతో ఉన్న పోటీ కారణంగా కూడా తుర్కియే పాకిస్థాన్తో జతకడుతోంది. పాకిస్థాన్, మలేషియా వంటి గల్ఫ్ యేతర ముస్లిం దేశాలతో సంబంధాలను బలోపేతం చేసుకోవడం ద్వారా, తుర్కియే ముస్లిం ప్రపంచంలో తన ప్రభావాన్ని విస్తరించుకోవడానికి, ప్రాంతీయ పోటీదారులను సమతుల్యం చేయడానికి ప్రయత్నిస్తోంది.
నాయకత్వ బంధాలు, ఆర్థిక సహకారం
ఇరు దేశాల నాయకుల మధ్య బలమైన వ్యక్తిగత సంబంధాలు కూడా ఈ బంధాన్ని పటిష్టం చేస్తున్నాయి. అధ్యక్షుడు ఎర్డోగాన్, పాకిస్థాన్ ప్రధాని షెహబాజ్ షరీఫ్ తరచుగా ఒకరినొకరు "సోదరులు" అని సంబోధించుకుంటారు. ఎర్డోగాన్ అనేకసార్లు పాకిస్థాన్ను సందర్శించి, ఉన్నత స్థాయి వ్యూహాత్మక సమావేశాలకు సహ-అధ్యక్షత వహించారు. వాణిజ్యం, పెట్టుబడులు, వివిధ రంగాల్లో సహకారాన్ని పెంపొందించడానికి ఇరు దేశాలు అనేక ఒప్పందాలు కుదుర్చుకున్నాయి. ద్వైపాక్షిక వాణిజ్యాన్ని 5 బిలియన్ డాలర్లకు పెంచాలని, ద్వంద్వ పౌరసత్వ కార్యక్రమాలను సులభతరం చేయాలని లక్ష్యంగా పెట్టుకున్నాయి.
ఇంధన, ఆర్థిక రంగాల్లో విస్తరిస్తున్న బంధం
పాకిస్థాన్ అభివృద్ధి చెందుతున్న ఇంధన రంగంలో తన ఉనికిని పెంచుకోవడానికి తుర్కియే చురుకుగా ప్రయత్నిస్తోంది. టర్కిష్ ప్రభుత్వ రంగ చమురు, గ్యాస్ కంపెనీ టీపీఏఓ (TPAO), పాకిస్థానీ సంస్థలతో కలిసి 40 ఆఫ్షోర్ ఆయిల్ అండ్ గ్యాస్ బ్లాక్ల కోసం ఉమ్మడిగా బిడ్ చేయడానికి ఒప్పందాలు కుదుర్చుకుంది. ఇది వారి వ్యూహాత్మక ఇంధన భాగస్వామ్యాన్ని మరింతగా పెంచడంలో, ప్రాంతీయ ఇంధన భద్రతకు దోహదపడటంలో ఒక ముఖ్యమైన అడుగు. మౌలిక సదుపాయాలు, నిర్మాణ రంగాల్లో పాకిస్థాన్ ప్రత్యేక ఆర్థిక మండలాల్లో (SEZs) తుర్కియే పెట్టుబడులు పెడుతోంది.
సాంకేతిక, పారిశ్రామిక సహకారం
ఇంధన రంగంలో నైపుణ్యాన్ని పంచుకోవడానికి, పెట్టుబడులను సులభతరం చేయడానికి తుర్కియే, పాకిస్థాన్ సాంకేతిక కార్యవర్గాలను ఏర్పాటు చేస్తున్నాయి. రక్షణ సాంకేతిక పరిజ్ఞానంలో జాయింట్ వెంచర్లు, సైనిక పరికరాల సహ-ఉత్పత్తి, సహకార శిక్షణపై దృష్టి సారించి, పాశ్చాత్య సరఫరాదారులపై ఆధారపడటాన్ని తగ్గించుకోవాలని లక్ష్యంగా పెట్టుకున్నాయి.
భారత్తో సంబంధాలు దెబ్బతిన్నప్పటికీ, చారిత్రక సంబంధాలు, వ్యూహాత్మక ప్రయోజనాలు, భాగస్వామ్య సైద్ధాంతిక దృక్పథాల ఫలితంగా తుర్కియే పాకిస్థాన్కు స్థిరంగా మద్దతు ఇస్తోంది. రక్షణ, దౌత్య సహకారం ఈ బంధాన్ని మరింత బలోపేతం చేస్తున్నాయి. ఈ పరిణామాలు దక్షిణాసియా ప్రాంతంలో భద్రతా సమీకరణాలను ప్రభావితం చేసే అవకాశం ఉంది.