Global Burden of Disease: వాటిని మించిన ప్రమాదం!... భారత్ను భయపెడుతున్న కొత్త ముప్పు!
- భారత్లో అంటువ్యాధులను మించిపోయిన అసంక్రమిత వ్యాధులు
- మరణాలకు ప్రధాన కారణంగా నిలిచిన గుండె సంబంధిత వ్యాధులు
- 1990తో పోలిస్తే గణనీయంగా తగ్గిన మరణాల రేటు, పెరిగిన ఆయుర్దాయం
- మహిళల్లో దీర్ఘకాలిక వ్యాధుల మరణాల ప్రమాదం మరింత అధికం
- ఆరోగ్య విధానాల్లో సమూల మార్పులు అవసరమని నిపుణుల హెచ్చరిక
భారతదేశ ఆరోగ్య రంగంలో ఒక నిశ్శబ్ద విప్లవం సంభవించింది. దశాబ్దాలుగా దేశ ప్రజారోగ్యాన్ని గడగడలాడించిన క్షయ, డయేరియా, న్యుమోనియా వంటి అంటువ్యాధుల శకం ముగిసి, కొత్త శత్రువులు తెరపైకి వచ్చారు. అభివృద్ధి చెందుతున్న దేశానికి ప్రతీకలుగా నిలిచిన ఈ అంటువ్యాధుల స్థానంలో ఇప్పుడు జీవనశైలికి సంబంధించిన దీర్ఘకాలిక, అసంక్రమిత వ్యాధులు (Non-Communicable Diseases - NCDs) ప్రధాన కిల్లర్లుగా అవతరించాయి. గుండె జబ్బులు, ఊపిరితిత్తుల సమస్యలు, పక్షవాతం వంటివి నేడు భారతీయుల పాలిట యమపాశాలుగా మారాయి. ప్రపంచ ప్రఖ్యాత వైద్య పత్రిక 'ది లాన్సెట్' ప్రచురించిన 'గ్లోబల్ బర్డెన్ ఆఫ్ డిసీజ్ (GBD)' తాజా విశ్లేషణ ఈ చేదు నిజాన్ని ప్రపంచం ముందుంచింది. ఈ నివేదిక కేవలం గణాంకాల సమాహారం కాదు, భారతదేశం తన ఆరోగ్య విధానాలను, వైద్య పెట్టుబడులను, ప్రజల జీవనశైలిని పునః సమీక్షించుకోవాల్సిన ఆవశ్యకతను నొక్కి చెబుతున్న ఒక హెచ్చరిక గంట. ఈ మార్పు మన ఆరోగ్య వ్యవస్థపై, సమాజంపై, ప్రతి ఒక్కరి జీవితంపై తీవ్రమైన ప్రభావాన్ని చూపనుంది.
గణాంకాలు చెబుతున్న కఠోర వాస్తవాలు:
దాదాపు 16,500 మందికి పైగా పరిశోధకుల అంతర్జాతీయ బృందం రూపొందించిన ఈ GBD నివేదిక, భారతదేశ ఆరోగ్య ముఖచిత్రంలో వచ్చిన పెను మార్పులను అంకెలతో సహా వివరిస్తోంది.
ఈ నివేదికలో కొన్ని సానుకూల అంశాలు కూడా ఉన్నాయి. 1990తో పోలిస్తే 2023 నాటికి భారతదేశంలో మొత్తం మరణాల రేటు (All-cause ASMR) గణనీయంగా తగ్గింది. 1990లో ప్రతి లక్ష జనాభాకు 1,513గా ఉన్న మరణాల రేటు, 2023 నాటికి 871కి తగ్గింది. ఇది వైద్య రంగంలో సాధించిన ప్రగతికి, మెరుగైన జీవన ప్రమాణాలకు నిదర్శనం. ఇదే కాలంలో భారతీయుల సగటు ఆయుర్దాయం (Life Expectancy) కూడా సుమారు 13 సంవత్సరాలు పెరిగింది. 1990లో సగటున 58.5 ఏళ్లుగా ఉన్న ఆయుష్షు, 2023 నాటికి 71.6 ఏళ్లకు చేరింది.
అయితే, ఈ విజయం ఒక కొత్త సవాలును తెరపైకి తెచ్చింది. ఆయుర్దాయం పెరగడం అంటే, ప్రజలు ఎక్కువ కాలం జీవిస్తున్నారు. దీనివల్ల వయసుతో పాటు వచ్చే దీర్ఘకాలిక వ్యాధుల బారిన పడే అవకాశం కూడా పెరుగుతోంది. ఇక్కడే అసలు సమస్య మొదలవుతోంది. ప్రపంచంలోని అనేక దేశాలు 2010 నుంచి 2019 మధ్య కాలంలో దీర్ఘకాలిక వ్యాధుల మరణాల రేటును తగ్గించుకోగలిగితే, భారతదేశం మాత్రం దీనికి విరుద్ధమైన ధోరణిని ప్రదర్శించింది. ఈ కాలంలో మన దేశంలో NCDల కారణంగా సంభవించే మరణాలు పెరిగాయి. ముఖ్యంగా 80 ఏళ్లలోపు వయసులో దీర్ఘకాలిక వ్యాధులతో మరణించే ప్రమాదం పురుషులు, మహిళలు ఇద్దరిలోనూ పెరిగింది. మరింత ఆందోళనకరమైన విషయం ఏమిటంటే, పురుషులతో పోలిస్తే మహిళల్లో ఈ మరణాల ప్రమాదం మరింత వేగంగా పెరగడం.
ఆరోగ్య విధానంలో తక్షణమే చేపట్టాల్సిన మార్పులు:
వ్యాధుల స్వరూపంలో వచ్చిన ఈ పెను మార్పు, భారతదేశ ఆరోగ్య విధానంలో సమూలమైన పునరాలయనం (reorientation) జరగాలని స్పష్టం చేస్తోంది. అంటువ్యాధులను ఎదుర్కోవడానికి రూపొందించిన పాత వ్యూహాలు ఇక ఏమాత్రం సరిపోవు. నిపుణులు ఈ క్రింది అంశాలపై తక్షణమే దృష్టి సారించాలని సూచిస్తున్నారు:
1. ప్రాథమిక ఆరోగ్య వ్యవస్థల బలోపేతం: రక్తపోటు, మధుమేహం, క్యాన్సర్లు, దీర్ఘకాలిక ఊపిరితిత్తుల వ్యాధులను ప్రాథమిక దశలోనే గుర్తించేందుకు ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రాలను బలోపేతం చేయాలి. గ్రామస్థాయిలో స్క్రీనింగ్ పరీక్షలను విస్తృతం చేయాలి. వ్యాధి ముదరకముందే గుర్తించడం ద్వారా చికిత్స సులభమవుతుంది, ప్రాణనష్టం తగ్గుతుంది.
2. నివారణ చర్యలకు పెద్దపీట: కేవలం చికిత్సపైనే కాకుండా, వ్యాధులు రాకుండా నివారించడంపై ప్రభుత్వం భారీగా దృష్టి పెట్టాలి. పొగాకు వాడకాన్ని నిరుత్సాహపరచడం, ఆరోగ్యకరమైన ఆహారపు అలవాట్లను ప్రోత్సహించడం, శారీరక శ్రమ యొక్క ప్రాముఖ్యతపై అవగాహన కల్పించడం, వాయు కాలుష్యాన్ని నియంత్రించడం వంటి నివారణ చర్యలను ఒక ఉద్యమంలా చేపట్టాలి.
3. దీర్ఘకాలిక సంరక్షణ నమూనాలు: అంటువ్యాధుల చికిత్స కొన్ని రోజులు లేదా వారాలతో ముగుస్తుంది. కానీ జీవనశైలి వ్యాధులకు జీవితకాలం పాటు నిర్వహణ అవసరం. రోగి క్రమం తప్పకుండా వైద్యులను సంప్రదించడం, మందులు వాడటం, జీవనశైలిలో మార్పులు చేసుకోవడం వంటివి తప్పనిసరి. దీనికి అనుగుణంగా మన ఆరోగ్య వ్యవస్థలో 'దీర్ఘకాలిక సంరక్షణ నమూనాలు' (Chronic care models) అభివృద్ధి చేయాలి.
4. అందరికీ సమాన అవకాశాలు: పట్టణాల్లో, ధనిక వర్గాల్లో అందుబాటులో ఉన్న NCDల నివారణ, చికిత్స సౌకర్యాలు గ్రామీణ, పేద, అణగారిన వర్గాలకు కూడా చేరేలా చూడాలి. ఈ విషయంలో అసమానతలను తొలగించడం ప్రభుత్వాల ముందున్న అతిపెద్ద సవాలు.
5. డేటా వ్యవస్థలు, పర్యవేక్షణ: మరణాల కారణాలను కచ్చితంగా నమోదు చేసే వ్యవస్థను మెరుగుపరచాలి. ఏ ప్రాంతంలో, ఏ వర్గంలో ఏ వ్యాధులు ఎక్కువగా ప్రబలుతున్నాయో తెలుసుకోవడానికి నిఘా వ్యవస్థను పటిష్టం చేయాలి. ఇది ప్రభుత్వాలు సరైన సమయంలో, సరైన చోట జోక్యం చేసుకోవడానికి సహాయపడుతుంది.
6. విధానాలు, నిధుల పునఃసమీక్ష: ఇప్పటివరకు అంటువ్యాధుల నియంత్రణకే అధిక ప్రాధాన్యత, నిధులు కేటాయించబడ్డాయి. ఇకపై ఈ ధోరణి మారాలి. మారుతున్న అవసరాలకు అనుగుణంగా అసంక్రమిత వ్యాధుల నియంత్రణకు బడ్జెట్లో తగినన్ని నిధులు కేటాయించాలి. వైద్య సిబ్బందికి ఈ వ్యాధుల నిర్వహణలో ప్రత్యేక శిక్షణ ఇవ్వాలి.
గణాంకాలు చెబుతున్న కఠోర వాస్తవాలు:
దాదాపు 16,500 మందికి పైగా పరిశోధకుల అంతర్జాతీయ బృందం రూపొందించిన ఈ GBD నివేదిక, భారతదేశ ఆరోగ్య ముఖచిత్రంలో వచ్చిన పెను మార్పులను అంకెలతో సహా వివరిస్తోంది.
- 1990 నాటి పరిస్థితి: మూడు దశాబ్దాల క్రితం, 1990లో, భారతదేశంలో మరణాలకు అతిపెద్ద కారణంగా డయేరియా (అతిసార వ్యాధి) ఉండేది. అప్పట్లో ప్రతి లక్ష జనాభాకు వయసు-ప్రమాణిత మరణాల రేటు (Age-Standardised Mortality Rate - ASMR) 300.53గా ఉండేది. అంటే, పారిశుద్ధ్య లోపం, కలుషిత నీరు వంటి సమస్యలు ప్రజల ప్రాణాలను హరించేవి.
- 2023 నాటి వాస్తవికత: కాలం మారింది, పరిస్థితులు తలకిందులయ్యాయి. 2023 నాటికి, ఇస్కీమిక్ హార్ట్ డిసీజ్ (గుండెకు రక్త ప్రసరణ సరిగా అందకపోవడం) మరణాలకు ప్రధాన కారణంగా అవతరించింది. దీని ASMR రేటు లక్షకు 127.82గా ఉంది. అంటే, డయేరియా స్థానంలో గుండె జబ్బులు ప్రధాన శత్రువుగా మారాయి.
- టాప్ 3 కిల్లర్స్: గుండె జబ్బుల తర్వాత, క్రానిక్ అబ్స్ట్రక్టివ్ పల్మనరీ డిసీజ్ (COPD), అంటే దీర్ఘకాలిక ఊపిరితిత్తుల వ్యాధి, రెండో స్థానంలో నిలిచింది. దీని ASMR రేటు లక్షకు 99.25. ఇక మూడో స్థానంలో పక్షవాతం (స్ట్రోక్) ఉంది, దీని ASMR రేటు 92.88గా నమోదైంది. ఒకప్పుడు మరణమృదంగం మోగించిన శ్వాసకోశ ఇన్ఫెక్షన్లు, డయేరియా, నవజాత శిశువుల రుగ్మతలు ఇప్పుడు జాబితాలో చాలా కింది స్థానాలకు పడిపోయాయి.
- కోవిడ్-19 ప్రభావం: 2021లో ప్రపంచాన్ని వణికించి, మరణాల జాబితాలో అగ్రస్థానంలో ఉన్న కోవిడ్-19... 2023 నాటికి 20వ స్థానానికి పడిపోవడం గమనార్హం.
ఈ నివేదికలో కొన్ని సానుకూల అంశాలు కూడా ఉన్నాయి. 1990తో పోలిస్తే 2023 నాటికి భారతదేశంలో మొత్తం మరణాల రేటు (All-cause ASMR) గణనీయంగా తగ్గింది. 1990లో ప్రతి లక్ష జనాభాకు 1,513గా ఉన్న మరణాల రేటు, 2023 నాటికి 871కి తగ్గింది. ఇది వైద్య రంగంలో సాధించిన ప్రగతికి, మెరుగైన జీవన ప్రమాణాలకు నిదర్శనం. ఇదే కాలంలో భారతీయుల సగటు ఆయుర్దాయం (Life Expectancy) కూడా సుమారు 13 సంవత్సరాలు పెరిగింది. 1990లో సగటున 58.5 ఏళ్లుగా ఉన్న ఆయుష్షు, 2023 నాటికి 71.6 ఏళ్లకు చేరింది.
అయితే, ఈ విజయం ఒక కొత్త సవాలును తెరపైకి తెచ్చింది. ఆయుర్దాయం పెరగడం అంటే, ప్రజలు ఎక్కువ కాలం జీవిస్తున్నారు. దీనివల్ల వయసుతో పాటు వచ్చే దీర్ఘకాలిక వ్యాధుల బారిన పడే అవకాశం కూడా పెరుగుతోంది. ఇక్కడే అసలు సమస్య మొదలవుతోంది. ప్రపంచంలోని అనేక దేశాలు 2010 నుంచి 2019 మధ్య కాలంలో దీర్ఘకాలిక వ్యాధుల మరణాల రేటును తగ్గించుకోగలిగితే, భారతదేశం మాత్రం దీనికి విరుద్ధమైన ధోరణిని ప్రదర్శించింది. ఈ కాలంలో మన దేశంలో NCDల కారణంగా సంభవించే మరణాలు పెరిగాయి. ముఖ్యంగా 80 ఏళ్లలోపు వయసులో దీర్ఘకాలిక వ్యాధులతో మరణించే ప్రమాదం పురుషులు, మహిళలు ఇద్దరిలోనూ పెరిగింది. మరింత ఆందోళనకరమైన విషయం ఏమిటంటే, పురుషులతో పోలిస్తే మహిళల్లో ఈ మరణాల ప్రమాదం మరింత వేగంగా పెరగడం.
ఆరోగ్య విధానంలో తక్షణమే చేపట్టాల్సిన మార్పులు:
వ్యాధుల స్వరూపంలో వచ్చిన ఈ పెను మార్పు, భారతదేశ ఆరోగ్య విధానంలో సమూలమైన పునరాలయనం (reorientation) జరగాలని స్పష్టం చేస్తోంది. అంటువ్యాధులను ఎదుర్కోవడానికి రూపొందించిన పాత వ్యూహాలు ఇక ఏమాత్రం సరిపోవు. నిపుణులు ఈ క్రింది అంశాలపై తక్షణమే దృష్టి సారించాలని సూచిస్తున్నారు:
1. ప్రాథమిక ఆరోగ్య వ్యవస్థల బలోపేతం: రక్తపోటు, మధుమేహం, క్యాన్సర్లు, దీర్ఘకాలిక ఊపిరితిత్తుల వ్యాధులను ప్రాథమిక దశలోనే గుర్తించేందుకు ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రాలను బలోపేతం చేయాలి. గ్రామస్థాయిలో స్క్రీనింగ్ పరీక్షలను విస్తృతం చేయాలి. వ్యాధి ముదరకముందే గుర్తించడం ద్వారా చికిత్స సులభమవుతుంది, ప్రాణనష్టం తగ్గుతుంది.
2. నివారణ చర్యలకు పెద్దపీట: కేవలం చికిత్సపైనే కాకుండా, వ్యాధులు రాకుండా నివారించడంపై ప్రభుత్వం భారీగా దృష్టి పెట్టాలి. పొగాకు వాడకాన్ని నిరుత్సాహపరచడం, ఆరోగ్యకరమైన ఆహారపు అలవాట్లను ప్రోత్సహించడం, శారీరక శ్రమ యొక్క ప్రాముఖ్యతపై అవగాహన కల్పించడం, వాయు కాలుష్యాన్ని నియంత్రించడం వంటి నివారణ చర్యలను ఒక ఉద్యమంలా చేపట్టాలి.
3. దీర్ఘకాలిక సంరక్షణ నమూనాలు: అంటువ్యాధుల చికిత్స కొన్ని రోజులు లేదా వారాలతో ముగుస్తుంది. కానీ జీవనశైలి వ్యాధులకు జీవితకాలం పాటు నిర్వహణ అవసరం. రోగి క్రమం తప్పకుండా వైద్యులను సంప్రదించడం, మందులు వాడటం, జీవనశైలిలో మార్పులు చేసుకోవడం వంటివి తప్పనిసరి. దీనికి అనుగుణంగా మన ఆరోగ్య వ్యవస్థలో 'దీర్ఘకాలిక సంరక్షణ నమూనాలు' (Chronic care models) అభివృద్ధి చేయాలి.
4. అందరికీ సమాన అవకాశాలు: పట్టణాల్లో, ధనిక వర్గాల్లో అందుబాటులో ఉన్న NCDల నివారణ, చికిత్స సౌకర్యాలు గ్రామీణ, పేద, అణగారిన వర్గాలకు కూడా చేరేలా చూడాలి. ఈ విషయంలో అసమానతలను తొలగించడం ప్రభుత్వాల ముందున్న అతిపెద్ద సవాలు.
5. డేటా వ్యవస్థలు, పర్యవేక్షణ: మరణాల కారణాలను కచ్చితంగా నమోదు చేసే వ్యవస్థను మెరుగుపరచాలి. ఏ ప్రాంతంలో, ఏ వర్గంలో ఏ వ్యాధులు ఎక్కువగా ప్రబలుతున్నాయో తెలుసుకోవడానికి నిఘా వ్యవస్థను పటిష్టం చేయాలి. ఇది ప్రభుత్వాలు సరైన సమయంలో, సరైన చోట జోక్యం చేసుకోవడానికి సహాయపడుతుంది.
6. విధానాలు, నిధుల పునఃసమీక్ష: ఇప్పటివరకు అంటువ్యాధుల నియంత్రణకే అధిక ప్రాధాన్యత, నిధులు కేటాయించబడ్డాయి. ఇకపై ఈ ధోరణి మారాలి. మారుతున్న అవసరాలకు అనుగుణంగా అసంక్రమిత వ్యాధుల నియంత్రణకు బడ్జెట్లో తగినన్ని నిధులు కేటాయించాలి. వైద్య సిబ్బందికి ఈ వ్యాధుల నిర్వహణలో ప్రత్యేక శిక్షణ ఇవ్వాలి.
