Phytosaur: రాజస్థాన్లో బయటపడ్డ 201 మిలియన్ ఏళ్లనాటి జీవి అస్థిపంజరం!
- రాజస్థాన్ జైసల్మేర్లో బయటపడ్డ 201 మిలియన్ ఏళ్ల నాటి శిలాజం
- డైనోసార్ల కన్నా పురాతనమైన 'ఫైటోసార్' జాతి జీవిగా గుర్తింపు
- దాదాపు పూర్తి అస్థిపంజరం లభించడం ఇదే తొలిసారని శాస్త్రవేత్తల వెల్లడి
- భారతదేశ జురాసిక్ శిలల్లో ఈ జాతి శిలాజం దొరకడం ఇదే మొదటిసారి
- క్షేత్రస్థాయిలో పూర్తి తవ్వకాలకు సిద్ధమవుతున్న జియోలాజికల్ సర్వే ఆఫ్ ఇండియా
- గ్రామస్థుల సమాచారంతో వెలుగులోకి వచ్చిన చారిత్రక ఆవిష్కరణ
రాజస్థాన్లోని జైసల్మేర్ జిల్లాలో అరుదైన ఆవిష్కరణ వెలుగుచూసింది. 201 మిలియన్ సంవత్సరాల క్రితం జీవించిన ఒక ప్రాచీన జీవి అస్థిపంజరం బయటపడింది. శాస్త్రవేత్తల అంచనా ప్రకారం ఇది డైనోసార్ల కంటే పురాతనమైన 'ఫైటోసార్' అనే సరీసృపానికి చెందినది. దాదాపు పూర్తి అస్థిపంజరం లభించడం, భారతదేశంలోని జురాసిక్ కాలం నాటి శిలల్లో ఈ జాతి శిలాజం దొరకడం ఇదే తొలిసారి కావడంతో ఈ ఆవిష్కరణకు ఎంతో ప్రాధాన్యం ఏర్పడింది.
ఫతేగఢ్ సబ్డివిజన్ పరిధిలోని మేఘా గ్రామంలో ఉన్న ఒక చెరువు సమీపంలో గ్రామస్థులకు ఈ శిలాజం కనిపించింది. వారు ఆగస్టు 21న అధికారులకు సమాచారం అందించడంతో ఈ విషయం వెలుగులోకి వచ్చింది. సీనియర్ భూగర్భ శాస్త్రవేత్త డాక్టర్ నారాయణ్ దాస్ ఇన్ఖియా ఆ ప్రాంతాన్ని పరిశీలించి, అది జురాసిక్ కాలం నాటి శిలాజమేనని ప్రాథమికంగా నిర్ధారించారు. అనంతరం జోధ్పూర్లోని జేఎన్వీయూ ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ ఎర్త్ సైన్సెస్ డీన్ డాక్టర్ వి.ఎస్. పరిహార్ నేతృత్వంలోని బృందం దీనిపై లోతైన అధ్యయనం ప్రారంభించింది.
ఈ శిలాజం గురించి డాక్టర్ పరిహార్ మాట్లాడుతూ, "ఇది ఫైటోసార్ జాతికి చెందినది. మొసలి ఆకారంలో ఉండే ఈ సరీసృపాలు డైనోసార్ల కన్నా ముందు, అంటే లేట్ ట్రయాసిక్, ఎర్లీ జురాసిక్ కాలంలో జీవించాయి. దీని పొడవు సుమారు 1.5 నుంచి 2 మీటర్లు ఉంటుంది" అని వివరించారు. ఈ జీవి వెన్నెముకను పరిశీలించినప్పుడు, ఆధునిక మొసళ్లతో బలమైన పోలికలు ఉన్నట్లు పరిశోధకులు గుర్తించారు. ప్రస్తుతం ఈ శిలాజం లభించిన ప్రదేశం చుట్టూ కంచె వేసి రక్షణ కల్పిస్తున్నారు.
ఈ ఆవిష్కరణపై జియోలాజికల్ సర్వే ఆఫ్ ఇండియా (జీఎస్ఐ) పూర్తిస్థాయిలో తవ్వకాలు చేపట్టి, సమగ్ర అధ్యయనం చేయనుంది. "దాదాపు పూర్తి అస్థిపంజరం లభించడం చాలా కీలకమైన విషయం. ఇక్కడ మరింత లోతుగా తవ్వకాలు జరిపితే ఇతర జీవుల శిలాజాలు కూడా బయటపడే అవకాశం ఉంది" అని డాక్టర్ ఇన్ఖియా అభిప్రాయపడ్డారు.
జైసల్మేర్ ప్రాంతం ప్రాచీన జీవుల శిలాజాలకు పెట్టింది పేరు. గతంలో థాయియాత్ సమీపంలో డైనోసార్ల పాదముద్రలు, ఆకల్ గ్రామంలో 180 మిలియన్ సంవత్సరాల నాటి చెట్ల శిలాజాలు లభించాయి. వాటిని ఇప్పుడు 'వుడ్ ఫాసిల్ పార్క్'లో భద్రపరిచారు. ఈ ప్రాంతంలో దొరికిన చారిత్రక అవశేషాల కారణంగా జేఠ్వాయ్ కొండ, థాయియాత్, లాఠీ అనే మూడు ప్రదేశాలను 'డైనోసార్ల గ్రామాలు' అని పిలుస్తారు. ఒకప్పుడు ఇక్కడ జరిగిన మైనింగ్ వల్ల కొన్ని శిలాజాలు ధ్వంసమైనా, ప్రభుత్వం ప్రస్తుతం తవ్వకాలను నిలిపివేసి ఆ ప్రదేశాలను సంరక్షిస్తోంది.
ఫతేగఢ్ సబ్డివిజన్ పరిధిలోని మేఘా గ్రామంలో ఉన్న ఒక చెరువు సమీపంలో గ్రామస్థులకు ఈ శిలాజం కనిపించింది. వారు ఆగస్టు 21న అధికారులకు సమాచారం అందించడంతో ఈ విషయం వెలుగులోకి వచ్చింది. సీనియర్ భూగర్భ శాస్త్రవేత్త డాక్టర్ నారాయణ్ దాస్ ఇన్ఖియా ఆ ప్రాంతాన్ని పరిశీలించి, అది జురాసిక్ కాలం నాటి శిలాజమేనని ప్రాథమికంగా నిర్ధారించారు. అనంతరం జోధ్పూర్లోని జేఎన్వీయూ ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ ఎర్త్ సైన్సెస్ డీన్ డాక్టర్ వి.ఎస్. పరిహార్ నేతృత్వంలోని బృందం దీనిపై లోతైన అధ్యయనం ప్రారంభించింది.
ఈ శిలాజం గురించి డాక్టర్ పరిహార్ మాట్లాడుతూ, "ఇది ఫైటోసార్ జాతికి చెందినది. మొసలి ఆకారంలో ఉండే ఈ సరీసృపాలు డైనోసార్ల కన్నా ముందు, అంటే లేట్ ట్రయాసిక్, ఎర్లీ జురాసిక్ కాలంలో జీవించాయి. దీని పొడవు సుమారు 1.5 నుంచి 2 మీటర్లు ఉంటుంది" అని వివరించారు. ఈ జీవి వెన్నెముకను పరిశీలించినప్పుడు, ఆధునిక మొసళ్లతో బలమైన పోలికలు ఉన్నట్లు పరిశోధకులు గుర్తించారు. ప్రస్తుతం ఈ శిలాజం లభించిన ప్రదేశం చుట్టూ కంచె వేసి రక్షణ కల్పిస్తున్నారు.
ఈ ఆవిష్కరణపై జియోలాజికల్ సర్వే ఆఫ్ ఇండియా (జీఎస్ఐ) పూర్తిస్థాయిలో తవ్వకాలు చేపట్టి, సమగ్ర అధ్యయనం చేయనుంది. "దాదాపు పూర్తి అస్థిపంజరం లభించడం చాలా కీలకమైన విషయం. ఇక్కడ మరింత లోతుగా తవ్వకాలు జరిపితే ఇతర జీవుల శిలాజాలు కూడా బయటపడే అవకాశం ఉంది" అని డాక్టర్ ఇన్ఖియా అభిప్రాయపడ్డారు.
జైసల్మేర్ ప్రాంతం ప్రాచీన జీవుల శిలాజాలకు పెట్టింది పేరు. గతంలో థాయియాత్ సమీపంలో డైనోసార్ల పాదముద్రలు, ఆకల్ గ్రామంలో 180 మిలియన్ సంవత్సరాల నాటి చెట్ల శిలాజాలు లభించాయి. వాటిని ఇప్పుడు 'వుడ్ ఫాసిల్ పార్క్'లో భద్రపరిచారు. ఈ ప్రాంతంలో దొరికిన చారిత్రక అవశేషాల కారణంగా జేఠ్వాయ్ కొండ, థాయియాత్, లాఠీ అనే మూడు ప్రదేశాలను 'డైనోసార్ల గ్రామాలు' అని పిలుస్తారు. ఒకప్పుడు ఇక్కడ జరిగిన మైనింగ్ వల్ల కొన్ని శిలాజాలు ధ్వంసమైనా, ప్రభుత్వం ప్రస్తుతం తవ్వకాలను నిలిపివేసి ఆ ప్రదేశాలను సంరక్షిస్తోంది.
