సప్లిమెంట్ల కన్నా మన పెరుగు మేలా? గట్ హెల్త్‌పై నిపుణులు ఏమంటున్నారు?

గట్ హెల్త్... ఈ మధ్యకాలంలో ఆరోగ్యంపై శ్రద్ధ ఉన్న ప్రతి ఒక్కరి నోట నానుతున్న పదం. ముఖ్యంగా సోషల్ మీడియా, వెల్‌నెస్ ఇన్‌ఫ్లుయెన్సర్ల పుణ్యమా అని పేగుల ఆరోగ్యం (Gut Health) గురించిన చర్చ బాగా పెరిగింది. మసాలాలు ఎక్కువగా ఉండే భారతీయ భోజనం తర్వాత వచ్చే కడుపు ఉబ్బరం, అజీర్తి వంటి సమస్యలకు మార్కెట్లో దొరికే ఖరీదైన ప్రోబయోటిక్ సప్లిమెంట్లు వాడాలా లేక మన వంటింట్లో ఉండే పెరుగే మేలా అనే అంశంపై తీవ్రమైన చర్చ నడుస్తోంది. ఈ నేపథ్యంలో, శాస్త్రీయ ఆధారాలు, నిపుణుల అభిప్రాయాలు, ప్రభుత్వ మార్గదర్శకాల ప్రకారం ఈ అంశాన్ని లోతుగా పరిశీలిద్దాం.

ప్రోబయోటిక్స్ అంటే ఏమిటి? ప్రభుత్వ నిబంధనలు కఠినం!
ప్రోబయోటిక్స్ అంటే మన ఆరోగ్యానికి మేలు చేసే ప్రత్యక్ష సూక్ష్మజీవులు (live microorganisms). వీటిని తగిన మోతాదులో తీసుకున్నప్పుడు జీర్ణవ్యవస్థ పనితీరు మెరుగుపడుతుంది. పెరుగు, యోగర్ట్ వంటి పులియబెట్టిన ఆహారాలలో ఇవి సహజంగా లభిస్తాయి. అయితే, మార్కెట్లో లభించే ప్రతి ఉత్పత్తిని 'ప్రోబయోటిక్' అని పిలవడానికి వీల్లేదు. దీనిపై ఇండియన్ కౌన్సిల్ ఆఫ్ మెడికల్ రీసెర్చ్ (ICMR), డిపార్ట్‌మెంట్ ఆఫ్ బయోటెక్నాలజీ (DBT) సంయుక్తంగా కఠినమైన మార్గదర్శకాలను జారీ చేశాయి.

ఐసీఎంఆర్ మార్గదర్శకాల ప్రకారం, ఒక ఉత్పత్తిని ప్రోబయోటిక్‌గా ధ్రువీకరించాలంటే పలు దశల పరీక్షలు తప్పనిసరి. "ఒక సూక్ష్మజీవిని ప్రోబయోటిక్‌గా పేర్కొనాలంటే, దానిని శాస్త్రీయంగా గుర్తించడం, కడుపులోని ఆమ్లాలు, పైత్య రసాలను తట్టుకునే సామర్థ్యాన్ని ప్రయోగశాలలో పరీక్షించడం, జంతువులపై భద్రతా పరీక్షలు, చివరగా మనుషులపై దాని ప్రభావాన్ని, సామర్థ్యాన్ని నిరూపించడం తప్పనిసరి" అని ఈ మార్గదర్శకాల రూపకల్పనలో కీలక పాత్ర పోషించిన ఎన్.కె. గంగూలీ బృందం స్పష్టం చేసింది.

సప్లిమెంట్ల కన్నా ఇంటి పెరుగు ఎందుకు శక్తివంతం?
సప్లిమెంట్లతో పోలిస్తే, ఇంట్లో తయారుచేసిన పెరుగు అనేక విధాలుగా మేలైనదని అధ్యయనాలు సూచిస్తున్నాయి. సాధారణంగా ఒక ప్రోబయోటిక్ క్యాప్సూల్‌లో సుమారు 10 బిలియన్ల సూక్ష్మజీవులు ఉంటే, ఒక కప్పు (4-6 ఔన్సులు) పెరుగులో ఏకంగా 10 ట్రిలియన్ల వరకు ఉండొచ్చు. అంటే, సప్లిమెంట్ల కన్నా పెరుగులో సూక్ష్మజీవుల సంఖ్య కొన్ని వందల రెట్లు ఎక్కువ.

ఇంట్లో తోడుపెట్టిన పెరుగులో 'లాక్టోబాసిల్లస్' వంటి అనేక రకాల మేలు చేసే బ్యాక్టీరియా ఉంటుంది. ఇది పాలలో ఉండే లాక్టోజ్‌ను జీర్ణం చేయడంలో సహాయపడుతుంది. అంతేకాకుండా, కాల్షియం, బి-విటమిన్ల వంటి పోషకాలను శరీరం గ్రహించేలా చేస్తుంది. పెరుగులో సహజంగా ఉండే ప్రీబయోటిక్స్ (సూక్ష్మజీవులకు ఆహారం) వల్ల, ఈ మంచి బ్యాక్టీరియా పేగుల్లో ఎక్కువ కాలం జీవించి వృద్ధి చెందుతుంది.

భారతీయ ఆహార పద్ధతులు, గట్ హెల్త్
మన దేశంలో మసాలాలు, కారం ఎక్కువగా వాడతాం. ఇలాంటి ఆహారం సులభంగా జీర్ణం కావడానికి మన పూర్వీకులు పెరుగు, మజ్జిగను భోజనంలో భాగంగా చేశారు. పసుపు, అల్లం వంటి మసాలాలు స్వయంగా ప్రీబయోటిక్స్‌గా పనిచేసి, పేగుల్లో మంచి బ్యాక్టీరియా వృద్ధికి దోహదపడతాయని పరిశోధనలు చెబుతున్నాయి. ఇడ్లీ, దోశ, ఊరగాయలు, ధోక్లా వంటి పులియబెట్టిన పదార్థాలు కూడా మన పేగుల్లో సూక్ష్మజీవుల వైవిధ్యాన్ని పెంచుతాయి.

ఇరిటబుల్ బవెల్ సిండ్రోమ్ (IBS) వంటి సమస్యలతో బాధపడేవారికి ప్రోబయోటిక్స్ లేదా పులియబెట్టిన ఆహారాలు గణనీయమైన ఉపశమనాన్ని కలిగిస్తాయని పలు మెటా-అనాలిసిస్ అధ్యయనాలు నిర్ధారించాయి. అమెరికాకు చెందిన నేషనల్ ఇన్‌స్టిట్యూట్స్ ఆఫ్ హెల్త్ (NIH) ప్రకారం, "23 వేర్వేరు అధ్యయనాలను విశ్లేషించగా, ప్రోబయోటిక్స్ వాడకం వల్ల IBS లక్షణాలు కొనసాగే ప్రమాదం 21% వరకు తగ్గింది." అదేవిధంగా, "పులియబెట్టిన ఆహారాల వినియోగం మలవిసర్జన క్రమబద్ధతను మెరుగుపరుస్తుందని, కడుపు ఉబ్బరం, గ్యాస్ వంటి సమస్యలను తగ్గిస్తుందని" ఫ్రాంటియర్స్ ఇన్ న్యూట్రిషన్ జర్నల్‌లో ప్రచురితమైన ఒక సమీక్ష పేర్కొంది.

అపోహలు-వాస్తవాలు, తీసుకోవాల్సిన జాగ్రత్తలు
ప్రోబయోటిక్స్ గురించి కొన్ని అపోహలు కూడా ఉన్నాయి. పేగుల్లో సూక్ష్మజీవుల వైవిధ్యం ఎంత ఎక్కువగా ఉంటే అంత మంచిదనేది ఒక అపోహ మాత్రమే. ఇది వ్యక్తిని, సందర్భాన్ని బట్టి మారుతుంది. పులియబెట్టిన ఆహారాలు తిన్న వెంటనే కడుపు ఉబ్బరం తగ్గకపోగా, కొందరిలో ప్రారంభంలో గ్యాస్ పెరగవచ్చు. కాలక్రమేణా శరీరం అలవాటు పడి ప్రయోజనాలు కనిపిస్తాయి.

అయితే, రోగనిరోధక శక్తి చాలా తక్కువగా ఉన్నవారు, తీవ్ర అనారోగ్యంతో బాధపడేవారు, నెలలు నిండని శిశువులు వైద్యుల సలహా లేకుండా ప్రోబయోటిక్స్ తీసుకోకూడదని నిపుణులు హెచ్చరిస్తున్నారు. వీటివల్ల అరుదుగా ఇన్‌ఫెక్షన్లు సోకే ప్రమాదం ఉంది.

మొత్తం మీద, సాధారణ ఆరోగ్య పరిరక్షణకు, జీర్ణవ్యవస్థను మెరుగుపరచుకోవడానికి ఖరీదైన సప్లిమెంట్ల కన్నా మన వంటింట్లో లభించే సహజసిద్ధమైన పెరుగు, ఇతర పులియబెట్టిన ఆహారాలే అత్యుత్తమ ఎంపిక. ఇవి అధిక సంఖ్యలో, విభిన్న రకాల సూక్ష్మజీవులను అందించడమే కాకుండా, సహజమైన పోషకాలతో శరీరానికి మేలు చేస్తాయి. ఏదైనా నిర్దిష్ట ఆరోగ్య సమస్యకు చికిత్సగా ప్రోబయోటిక్స్ వాడాలనుకుంటే మాత్రం, తప్పనిసరిగా వైద్యులను సంప్రదించి, శాస్త్రీయంగా నిరూపితమైన స్ట్రెయిన్స్‌ను మాత్రమే ఎంచుకోవడం శ్రేయస్కరం.