AQ Khan: ఏక్యూ ఖాన్ అణు నెట్వర్క్ను కూల్చిన 'మ్యాడ్ డాగ్'... సంచలన విషయాలు చెప్పిన అమెరికా మాజీ స్పై
- పాక్ అణు శాస్త్రవేత్త ఏక్యూ ఖాన్ నెట్వర్క్ను కూల్చానన్న మాజీ సీఐఏ అధికారి
- ఏక్యూ ఖాన్ను 'మర్చంట్ ఆఫ్ డెత్' అని అభివర్ణించిన జేమ్స్ లాలర్
- తప్పుడు విడిభాగాలు సరఫరా చేసి అణు కార్యక్రమాలను దెబ్బతీశామని వెల్లడి
- లిబియా అణు కార్యక్రమాన్ని నిలిపివేయించడంలో కీలక పాత్ర పోషించామని స్పష్టీకరణ
- ఇరాన్కు అణ్వాయుధం అందితే పెను ప్రమాదమని హెచ్చరిక
పాకిస్థాన్ అణు శాస్త్రవేత్త ఏక్యూ ఖాన్ నడిపిన ప్రపంచ అణు అక్రమ రవాణా సామ్రాజ్యాన్ని కూల్చివేయడంలో కీలకపాత్ర పోషించిన అమెరికా గూఢచార సంస్థ (సీఐఏ) మాజీ అధికారి జేమ్స్ లాలర్, తన కెరీర్కు సంబంధించిన ఎన్నో సంచలన విషయాలను బయటపెట్టారు. ఖాన్కు 'మర్చంట్ ఆఫ్ డెత్' (మృత్యు వ్యాపారి) అని ఎందుకు పేరు పెట్టాల్సి వచ్చిందో, తనకు 'మ్యాడ్ డాగ్' అనే ముద్దుపేరు ఎలా వచ్చిందో ఆయన ఒక ఇంటర్వ్యూలో వివరించారు. ఏఎన్ఐ వార్తా సంస్థతో మాట్లాడుతూ, ఏక్యూ ఖాన్ నెట్వర్క్ను బహిర్గతం చేసి, దానిని దెబ్బతీయడంలో తన పాత్రను ఆయన పూసగుచ్చినట్లు తెలిపారు.
సీఐఏ కౌంటర్-ప్రొలిఫరేషన్ (అణువ్యాప్తి నిరోధక) విభాగానికి అధిపతిగా పనిచేసిన లాలర్, తొలినాళ్లలో ఏక్యూ ఖాన్ కార్యకలాపాలను అంచనా వేయడంలో తాము నెమ్మదిగా స్పందించామని అంగీకరించారు.
"ఖాన్ కేవలం పాకిస్థాన్ కోసమే అణు సామగ్రిని సమకూర్చుకుంటున్నాడని భావించాం. కానీ అతను అంతర్జాతీయంగా అక్రమ వ్యాపారిగా మారతాడని ఊహించలేదు. అందుకే అతనికి 'మర్చంట్ ఆఫ్ డెత్' అని పేరు పెట్టాను" అని లాలర్ గుర్తుచేసుకున్నారు. ఖాన్ నెట్వర్క్ అనేక దేశాల అక్రమ అణు కార్యక్రమాలకు సాయం చేస్తోందని తమ పరిశోధనలో తేలిందని ఆయన తెలిపారు. ఇందులో పాకిస్థాన్ ప్రమేయం గురించి ప్రశ్నించగా, "ఏక్యూ ఖాన్ కొందరు పాకిస్థానీ జనరళ్లు, నేతలకు జీతాలిచ్చేవారు. అయితే ఇది కొందరు వ్యక్తులకు సంబంధించింది మాత్రమే, పాకిస్థాన్ అధికారిక విధానం కాదు" అని స్పష్టం చేశారు.
అక్రమ అణు వ్యాపారులను ఎదుర్కోవడానికి తాము అనుసరించిన వినూత్న వ్యూహాన్ని లాలర్ వివరించారు. "అణు వ్యాపారాన్ని, వ్యాపారులను ఓడించాలంటే, నేనే ఒక వ్యాపారిగా మారాలని నిర్ణయించుకున్నాను" అని తెలిపారు. ఈ వ్యూహంలో భాగంగా, తామే కొన్ని రహస్య కంపెనీలను సృష్టించి, అణు టెక్నాలజీ సరఫరా చేస్తున్నట్లు నమ్మించామన్నారు. అక్రమ అణు కార్యక్రమాలు నడుపుతున్న దేశాలకు ఉద్దేశపూర్వకంగా లోపభూయిష్టమైన, పనిచేయని పరికరాలను సరఫరా చేసి వారి ప్రయత్నాలను దెబ్బతీశామని చెప్పారు.
సెప్టెంబర్ 11 దాడుల తర్వాత, లిబియా అణు కార్యక్రమంపై ఆందోళనలు పెరిగాయని లాలర్ తెలిపారు. ఆ సమయంలో 'బీబీసీ చైనా' అనే ఓడను అడ్డగించి, అందులో ఉన్న లక్షలాది అణు సంబంధిత పరికరాలను స్వాధీనం చేసుకున్నామన్నారు. ఆ సాక్ష్యాలను లిబియా అధికారుల ముందు ఉంచినప్పుడు, గదిలో సూది కిందపడినా శబ్దం వినిపించేంత నిశ్శబ్దం అలుముకుందని ఆయన ఆనాటి ఘటనను గుర్తుచేసుకున్నారు. ఆ తర్వాత గడాఫీ తన అణు కార్యక్రమాన్ని పూర్తిగా రద్దు చేసుకున్నారని, అది తన కెరీర్లో అత్యంత సంతృప్తినిచ్చిన క్షణమని పేర్కొన్నారు.
ఏక్యూ ఖాన్ నెట్వర్క్ ఇరాన్కు కూడా అణు సాంకేతికతను అందించింది. సెంట్రిఫ్యూజ్ నమూనాలు, బాలిస్టిక్ క్షిపణి టెక్నాలజీ, చైనాకు చెందిన అణుబాంబు బ్లూప్రింట్ను కూడా ఖాన్ ఇరాన్కు చేరవేశాడని లాలర్ ఆరోపించారు. ఒకవేళ ఇరాన్కు అణ్వస్త్రం లభిస్తే, అది మధ్యప్రాచ్యంలో 'న్యూక్లియర్ మహమ్మారి' ఆవిర్భావానికి దారితీస్తుందని, ఇతర దేశాలు కూడా అణ్వాయుధాల కోసం పోటీపడతాయని హెచ్చరించారు.
ఇక తనకు 'మ్యాడ్ డాగ్' అనే పేరు రావడం వెనుక ఉన్న కథను కూడా ఆయన పంచుకున్నారు. ఫ్రాన్స్లో పనిచేస్తున్నప్పుడు, ఉదయం జాగింగ్ చేస్తుండగా ఒక జర్మన్ షెపర్డ్ తనపై దాడి చేసిందని, దానితో పోరాడి బయటపడ్డానని తెలిపారు. దానికి రేబిస్ ఉండొచ్చని వైద్యులు చెప్పడంతో, తనకు రేబిస్ వస్తే ఎవరెవరిని కరవాలో ఒక జాబితా రాసుకున్నానని సరదాగా చెప్పారు. ఆ ఘటన తర్వాత తన సహచరులు తనను 'మ్యాడ్ డాగ్' అని పిలవడం మొదలుపెట్టారని అన్నారు.
భారత్, అమెరికా మధ్య సంబంధాలు మరింత బలపడాల్సిన అవసరం ఉందని లాలర్ అభిప్రాయపడ్డారు. దక్షిణాసియాలో అణు యుద్ధం జరిగితే విజేతలుండరని, ప్రపంచవ్యాప్తంగా వినాశనం తప్పదని ఆయన హెచ్చరించారు. అణ్వాయుధాల పూర్తి నిర్మూలన సాధ్యం కాకపోయినా, వాటి వ్యాప్తిని నిరోధించడం ద్వారా ప్రమాదాన్ని తగ్గించవచ్చని ఆయన స్పష్టం చేశారు.
సీఐఏ కౌంటర్-ప్రొలిఫరేషన్ (అణువ్యాప్తి నిరోధక) విభాగానికి అధిపతిగా పనిచేసిన లాలర్, తొలినాళ్లలో ఏక్యూ ఖాన్ కార్యకలాపాలను అంచనా వేయడంలో తాము నెమ్మదిగా స్పందించామని అంగీకరించారు.
"ఖాన్ కేవలం పాకిస్థాన్ కోసమే అణు సామగ్రిని సమకూర్చుకుంటున్నాడని భావించాం. కానీ అతను అంతర్జాతీయంగా అక్రమ వ్యాపారిగా మారతాడని ఊహించలేదు. అందుకే అతనికి 'మర్చంట్ ఆఫ్ డెత్' అని పేరు పెట్టాను" అని లాలర్ గుర్తుచేసుకున్నారు. ఖాన్ నెట్వర్క్ అనేక దేశాల అక్రమ అణు కార్యక్రమాలకు సాయం చేస్తోందని తమ పరిశోధనలో తేలిందని ఆయన తెలిపారు. ఇందులో పాకిస్థాన్ ప్రమేయం గురించి ప్రశ్నించగా, "ఏక్యూ ఖాన్ కొందరు పాకిస్థానీ జనరళ్లు, నేతలకు జీతాలిచ్చేవారు. అయితే ఇది కొందరు వ్యక్తులకు సంబంధించింది మాత్రమే, పాకిస్థాన్ అధికారిక విధానం కాదు" అని స్పష్టం చేశారు.
అక్రమ అణు వ్యాపారులను ఎదుర్కోవడానికి తాము అనుసరించిన వినూత్న వ్యూహాన్ని లాలర్ వివరించారు. "అణు వ్యాపారాన్ని, వ్యాపారులను ఓడించాలంటే, నేనే ఒక వ్యాపారిగా మారాలని నిర్ణయించుకున్నాను" అని తెలిపారు. ఈ వ్యూహంలో భాగంగా, తామే కొన్ని రహస్య కంపెనీలను సృష్టించి, అణు టెక్నాలజీ సరఫరా చేస్తున్నట్లు నమ్మించామన్నారు. అక్రమ అణు కార్యక్రమాలు నడుపుతున్న దేశాలకు ఉద్దేశపూర్వకంగా లోపభూయిష్టమైన, పనిచేయని పరికరాలను సరఫరా చేసి వారి ప్రయత్నాలను దెబ్బతీశామని చెప్పారు.
సెప్టెంబర్ 11 దాడుల తర్వాత, లిబియా అణు కార్యక్రమంపై ఆందోళనలు పెరిగాయని లాలర్ తెలిపారు. ఆ సమయంలో 'బీబీసీ చైనా' అనే ఓడను అడ్డగించి, అందులో ఉన్న లక్షలాది అణు సంబంధిత పరికరాలను స్వాధీనం చేసుకున్నామన్నారు. ఆ సాక్ష్యాలను లిబియా అధికారుల ముందు ఉంచినప్పుడు, గదిలో సూది కిందపడినా శబ్దం వినిపించేంత నిశ్శబ్దం అలుముకుందని ఆయన ఆనాటి ఘటనను గుర్తుచేసుకున్నారు. ఆ తర్వాత గడాఫీ తన అణు కార్యక్రమాన్ని పూర్తిగా రద్దు చేసుకున్నారని, అది తన కెరీర్లో అత్యంత సంతృప్తినిచ్చిన క్షణమని పేర్కొన్నారు.
ఏక్యూ ఖాన్ నెట్వర్క్ ఇరాన్కు కూడా అణు సాంకేతికతను అందించింది. సెంట్రిఫ్యూజ్ నమూనాలు, బాలిస్టిక్ క్షిపణి టెక్నాలజీ, చైనాకు చెందిన అణుబాంబు బ్లూప్రింట్ను కూడా ఖాన్ ఇరాన్కు చేరవేశాడని లాలర్ ఆరోపించారు. ఒకవేళ ఇరాన్కు అణ్వస్త్రం లభిస్తే, అది మధ్యప్రాచ్యంలో 'న్యూక్లియర్ మహమ్మారి' ఆవిర్భావానికి దారితీస్తుందని, ఇతర దేశాలు కూడా అణ్వాయుధాల కోసం పోటీపడతాయని హెచ్చరించారు.
ఇక తనకు 'మ్యాడ్ డాగ్' అనే పేరు రావడం వెనుక ఉన్న కథను కూడా ఆయన పంచుకున్నారు. ఫ్రాన్స్లో పనిచేస్తున్నప్పుడు, ఉదయం జాగింగ్ చేస్తుండగా ఒక జర్మన్ షెపర్డ్ తనపై దాడి చేసిందని, దానితో పోరాడి బయటపడ్డానని తెలిపారు. దానికి రేబిస్ ఉండొచ్చని వైద్యులు చెప్పడంతో, తనకు రేబిస్ వస్తే ఎవరెవరిని కరవాలో ఒక జాబితా రాసుకున్నానని సరదాగా చెప్పారు. ఆ ఘటన తర్వాత తన సహచరులు తనను 'మ్యాడ్ డాగ్' అని పిలవడం మొదలుపెట్టారని అన్నారు.
భారత్, అమెరికా మధ్య సంబంధాలు మరింత బలపడాల్సిన అవసరం ఉందని లాలర్ అభిప్రాయపడ్డారు. దక్షిణాసియాలో అణు యుద్ధం జరిగితే విజేతలుండరని, ప్రపంచవ్యాప్తంగా వినాశనం తప్పదని ఆయన హెచ్చరించారు. అణ్వాయుధాల పూర్తి నిర్మూలన సాధ్యం కాకపోయినా, వాటి వ్యాప్తిని నిరోధించడం ద్వారా ప్రమాదాన్ని తగ్గించవచ్చని ఆయన స్పష్టం చేశారు.
