Contrails: ఆకాశంలో విమానం వెళుతుంటే తెల్లని చార ఎందుకు ఏర్పడుతుందో తెలుసా?
- విమానం వదిలేది పొగ కాదు!
- మంచు స్ఫటికాలే తెల్లని చారగా కనిపించే వైనం
- ఇంజిన్ నుంచి వచ్చే వేడి గాలి వల్లే స్పటికాలు ఏర్పడతాయంటున్న నిపుణులు
- ఎక్కువ ఎత్తులో, చల్లటి వాతావరణంలోనే ఇవి కనిపిస్తాయి
మనం ఆకాశం వైపు చూసినప్పుడు, కొన్నిసార్లు విమానాలు వెళుతుంటే వాటి వెనుక పొడవైన తెల్లటి చారలు ఏర్పడడం గమనించే ఉంటాం. చాలా మంది అది విమానం నుంచి వచ్చే పొగ అని అపోహపడుతుంటారు. కానీ, అది నిజం కాదు. ఆ తెల్లటి చారలు ఏర్పడటం వెనుక ఒక సాధారణ శాస్త్రీయ కారణం ఉంది. ఇంతకీ ఆ గీతలు ఏమిటి? అవి ఎలా ఏర్పడతాయి? ఆ ఆసక్తికర వివరాలు ఇప్పుడు తెలుసుకుందాం.
అది పొగ కాదు... మంచు స్ఫటికాలు!
విమానం వెనుక కనిపించే ఈ తెల్లటి చారలను సాంకేతికంగా ‘కాంట్రెయిల్స్’ (condensation trails) అని పిలుస్తారు. ఇవి పూర్తిగా నీటి ఆవిరి, చిన్న చిన్న మంచు స్ఫటికాలతో ఏర్పడతాయి. విమాన ఇంజిన్లు ఇంధనాన్ని మండించినప్పుడు, వేడి వాయువులతో పాటు నీటి ఆవిరి కూడా అధిక మొత్తంలో బయటకు వస్తుంది.
భూమికి చాలా ఎత్తులో, విమానాలు ప్రయాణించే మార్గంలో వాతావరణం అత్యంత చల్లగా, దాదాపు మైనస్ డిగ్రీలలో ఉంటుంది. విమాన ఇంజిన్ నుంచి వెలువడిన అత్యంత వేడి నీటి ఆవిరి, ఒక్కసారిగా అంత చల్లటి గాలికి తాకినప్పుడు వెంటనే ఘనీభవించి సూక్ష్మమైన మంచు స్ఫటికాలుగా మారిపోతుంది. అలా ఏర్పడిన లక్షలాది మంచు కణాలే మనకు ఆకాశంలో తెల్లటి చారల రూపంలో కనిపిస్తాయి.
వాతావరణ పరిస్థితులే కీలకం
ఈ తెల్లటి చారలు ఎంతసేపు కనిపిస్తాయి అనేది పూర్తిగా వాతావరణంపై ఆధారపడి ఉంటుంది. ఆకాశంలో తేమ శాతం ఎక్కువగా ఉంటే, ఈ మంచు స్ఫటికాలు నెమ్మదిగా కరుగుతాయి. ఫలితంగా ఆ గీతలు గంటల తరబడి కనిపించి, కొన్నిసార్లు విశాలంగా మేఘాల్లా వ్యాపిస్తాయి. అదే గాలిలో తేమ తక్కువగా ఉంటే, ఏర్పడిన వెంటనే మంచు కణాలు ఆవిరైపోతాయి, దీంతో ఆ చారలు క్షణాల్లోనే అదృశ్యమవుతాయి.
కేవలం ఉష్ణోగ్రత, తేమ మాత్రమే కాకుండా.. గాలి పీడనం, గాలి వేగం, విమానం ఇంజిన్ రకం వంటివి కూడా ఈ చారల ఏర్పాటును ప్రభావితం చేస్తాయి. సాధారణంగా, ఎక్కువ ఎత్తులో ప్రయాణించే విమానాలు మాత్రమే ఇలాంటి తెల్లటి గీతలను ఏర్పరుస్తాయి. తక్కువ ఎత్తులో ఎగిరే విమానాల విషయంలో వాతావరణం వెచ్చగా ఉండటంతో ఈ ప్రక్రియ జరగదు.
విమానాల గురించి కొన్ని ఆసక్తికర నిజాలు
కిటికీలు గుండ్రంగా ఎందుకుంటాయి?: ఎక్కువ ఎత్తులో ప్రయాణిస్తున్నప్పుడు గాలి పీడనంలోని మార్పులను తట్టుకోవడానికి కిటికీలను గుండ్రంగా డిజైన్ చేస్తారు. చతురస్రాకారంలో ఉంటే, మూలల్లో ఒత్తిడి పెరిగి పగిలిపోయే ప్రమాదం ఉంటుంది.
విమానాలకు తెల్ల రంగు ఎందుకు వేస్తారు?: తెల్ల రంగు సూర్యరశ్మిని ఎక్కువగా ప్రతిబింబిస్తుంది. దీనివల్ల విమానం లోపల వేడి తగ్గుతుంది. అంతేకాకుండా, విమానం బాడీపై ఏవైనా పగుళ్లు లేదా లీక్లు ఉంటే సులభంగా గుర్తించవచ్చు.
అది పొగ కాదు... మంచు స్ఫటికాలు!
విమానం వెనుక కనిపించే ఈ తెల్లటి చారలను సాంకేతికంగా ‘కాంట్రెయిల్స్’ (condensation trails) అని పిలుస్తారు. ఇవి పూర్తిగా నీటి ఆవిరి, చిన్న చిన్న మంచు స్ఫటికాలతో ఏర్పడతాయి. విమాన ఇంజిన్లు ఇంధనాన్ని మండించినప్పుడు, వేడి వాయువులతో పాటు నీటి ఆవిరి కూడా అధిక మొత్తంలో బయటకు వస్తుంది.
భూమికి చాలా ఎత్తులో, విమానాలు ప్రయాణించే మార్గంలో వాతావరణం అత్యంత చల్లగా, దాదాపు మైనస్ డిగ్రీలలో ఉంటుంది. విమాన ఇంజిన్ నుంచి వెలువడిన అత్యంత వేడి నీటి ఆవిరి, ఒక్కసారిగా అంత చల్లటి గాలికి తాకినప్పుడు వెంటనే ఘనీభవించి సూక్ష్మమైన మంచు స్ఫటికాలుగా మారిపోతుంది. అలా ఏర్పడిన లక్షలాది మంచు కణాలే మనకు ఆకాశంలో తెల్లటి చారల రూపంలో కనిపిస్తాయి.
వాతావరణ పరిస్థితులే కీలకం
ఈ తెల్లటి చారలు ఎంతసేపు కనిపిస్తాయి అనేది పూర్తిగా వాతావరణంపై ఆధారపడి ఉంటుంది. ఆకాశంలో తేమ శాతం ఎక్కువగా ఉంటే, ఈ మంచు స్ఫటికాలు నెమ్మదిగా కరుగుతాయి. ఫలితంగా ఆ గీతలు గంటల తరబడి కనిపించి, కొన్నిసార్లు విశాలంగా మేఘాల్లా వ్యాపిస్తాయి. అదే గాలిలో తేమ తక్కువగా ఉంటే, ఏర్పడిన వెంటనే మంచు కణాలు ఆవిరైపోతాయి, దీంతో ఆ చారలు క్షణాల్లోనే అదృశ్యమవుతాయి.
కేవలం ఉష్ణోగ్రత, తేమ మాత్రమే కాకుండా.. గాలి పీడనం, గాలి వేగం, విమానం ఇంజిన్ రకం వంటివి కూడా ఈ చారల ఏర్పాటును ప్రభావితం చేస్తాయి. సాధారణంగా, ఎక్కువ ఎత్తులో ప్రయాణించే విమానాలు మాత్రమే ఇలాంటి తెల్లటి గీతలను ఏర్పరుస్తాయి. తక్కువ ఎత్తులో ఎగిరే విమానాల విషయంలో వాతావరణం వెచ్చగా ఉండటంతో ఈ ప్రక్రియ జరగదు.
విమానాల గురించి కొన్ని ఆసక్తికర నిజాలు
కిటికీలు గుండ్రంగా ఎందుకుంటాయి?: ఎక్కువ ఎత్తులో ప్రయాణిస్తున్నప్పుడు గాలి పీడనంలోని మార్పులను తట్టుకోవడానికి కిటికీలను గుండ్రంగా డిజైన్ చేస్తారు. చతురస్రాకారంలో ఉంటే, మూలల్లో ఒత్తిడి పెరిగి పగిలిపోయే ప్రమాదం ఉంటుంది.
విమానాలకు తెల్ల రంగు ఎందుకు వేస్తారు?: తెల్ల రంగు సూర్యరశ్మిని ఎక్కువగా ప్రతిబింబిస్తుంది. దీనివల్ల విమానం లోపల వేడి తగ్గుతుంది. అంతేకాకుండా, విమానం బాడీపై ఏవైనా పగుళ్లు లేదా లీక్లు ఉంటే సులభంగా గుర్తించవచ్చు.
