Kantaji Temple: బంగ్లాదేశ్ కరెన్సీ నోటుపై ఉగ్రవాదుల దాడికి గురైన హిందూ ఆలయం!
- కొత్త కరెన్సీ నోట్లు జారీ చేసిన తాత్కాలిక ప్రభుత్వం
- నోట్ల నుంచి జాతిపిత షేక్ ముజీబుర్ రెహ్మాన్ చిత్రం తొలగింపు
- కొత్త 20 టాకా నోటుపై కాంటాజీ హిందూ ఆలయానికి స్థానం
- గతంలో ఉగ్రదాడి, మసీదు నిర్మాణ వివాదంలో చిక్కుకున్న ఆలయం
- ఇతర నోట్లపై బౌద్ధారామం, పలు మసీదుల చిత్రాలు కూడా
బంగ్లాదేశ్లో రాజకీయ పరిణామాలు వేగంగా మారుతున్నాయనడానికి సంకేతంగా మహమ్మద్ యూనస్ నేతృత్వంలోని తాత్కాలిక ప్రభుత్వం కీలక నిర్ణయాలు తీసుకుంటోంది. దేశ జాతిపిత, అవామీ లీగ్ సహ వ్యవస్థాపకుడు షేక్ ముజీబుర్ రెహ్మాన్ వారసత్వం, జ్ఞాపకాల నుంచి దేశాన్ని దూరం జరిపే ప్రయత్నాల్లో భాగంగా కరెన్సీ నోట్లపై ఆయన చిత్రపటాన్ని తొలగిస్తోంది. దీని స్థానంలో చారిత్రక కట్టడాలు, మతపరమైన ప్రదేశాల చిత్రాలను ముద్రిస్తున్నారు. ఈ క్రమంలో, వివాదాలు, ఉగ్రదాడులను ఎదుర్కొన్న 18వ శతాబ్దానికి చెందిన హిందూ దేవాలయం చిత్రం ఇప్పుడు బంగ్లాదేశ్ కరెన్సీ నోటుపై దర్శనమివ్వడం ప్రాధాన్యం సంతరించుకుంది.
ఈ నెల 1న బంగ్లాదేశ్ కేంద్ర బ్యాంక్ అయిన 'బంగ్లా బ్యాంక్' కొత్త 20 టాకా నోటును విడుదల చేసింది. ఈ నోటుకు ఒకవైపు దిన్జ్పూర్లోని చారిత్రక కాంటాజీ హిందూ ఆలయ చిత్రాన్ని ముద్రించారు. మరోవైపు, నవగావ్ జిల్లాలోని పహార్పూర్ బౌద్ధారామం చిత్రం ఉంది. ఈ బౌద్ధారామం 1985లో యునెస్కో ప్రపంచ వారసత్వ ప్రదేశంగా గుర్తింపు పొందింది. బంగ్లాదేశ్ జాతీయ పుష్పమైన కలువ పువ్వు (ఆకు, మొగ్గతో సహా)ను ముద్రించారు.
కాంటాజీ ఆలయం.. చరిత్ర, వివాదాలు
కొత్త 20 టాకా నోటుపై స్థానం సంపాదించుకున్న కాంటాజీ ఆలయాన్ని కాంటాజీ టెంపుల్ లేదా కాంటానగర్ టెంపుల్ అని కూడా పిలుస్తారు. శ్రీకృష్ణుడి రూపమైన కాంటాజీ పేరు మీదుగా దీనికి ఈ పేరు వచ్చిందని యునైటెడ్ న్యూస్ ఆఫ్ బంగ్లాదేశ్ (యుఎన్బి) నివేదిక పేర్కొంది. 18వ శతాబ్దంలో నిర్మించిన ఈ ఆలయం శ్రీకృష్ణుడు, ఆయన దేవేరి రుక్మిణికి అంకితం చేసినట్టు చెబుతారు. దిన్జ్పూర్ మహారాజా ప్రాణ్నాథ్ 1704లో ఆలయ నిర్మాణాన్ని ప్రారంభించగా, ఆయన కుమారుడు మహారాజా రామ్నాథ్ 1752లో పూర్తి చేశారు. వైష్ణవ సంప్రదాయానికి ప్రసిద్ధి చెందిన అవిభక్త బెంగాల్ ప్రాంతంలో ఈ ఆలయానికి ప్రత్యేక ప్రాముఖ్యత ఉంది.
ఈ కాంటాజీ ఆలయం గతంలో తీవ్రవాదుల దాడికి గురైంది. డిసెంబర్ 2015లో రాస్ మేళా ఉత్సవాల సమయంలో న్యూ జమాతుల్ ముజాహిదీన్ బంగ్లాదేశ్ (జేఎంబీ) ఉగ్రవాదులు మూడు బాంబులు విసిరారని 2017 నాటి ఢాకా ట్రిబ్యూన్ కథనం వెల్లడించింది. ఈ జేఎంబీ సంస్థ ఇస్లామిక్ స్టేట్ (ఐసిస్) అనుబంధ సంస్థగా పనిచేస్తూ, భారత్, ఆస్ట్రేలియా సహా పలు దేశాల్లో నిషేధానికి గురైంది. దాడి తర్వాత ఇద్దరు ఉగ్రవాదులు పట్టుబడ్డారు. అయితే, ఈ దాడికి మాత్రం జేఎంబీ బాధ్యత వహించలేదు.
ఇదిలా ఉండగా, మార్చి 2024లో (అప్పటి హసీనా ప్రభుత్వ హయాంలో) కాంటాజీ ఆలయ స్థలంలో ఒక మసీదు నిర్మాణ పనులు ప్రారంభం కావడం స్థానిక హిందూ సమాజంలో తీవ్ర ఉద్రిక్తతకు కారణమైంది. దిన్జ్పూర్-1 నియోజకవర్గ ఎంపీ ఎండి జకారియా జకా ఈ మసీదు నిర్మాణాన్ని ప్రారంభించారు. అయితే, గతేడాది సెప్టెంబర్లో యూనస్ ప్రభుత్వ మత వ్యవహారాల సలహాదారు ఏఎఫ్ఎం ఖలీద్ హొస్సేన్ ఈ వివాదంపై స్పందిస్తూ "మసీదు పక్కన ప్రభుత్వ భూమి ఉంది. ఆ లీజు భూమిలో మసీదు విస్తరణ జరగనివ్వండి. ఆలయ ఆస్తి ఆలయానికే ఉండాలి" అని వ్యాఖ్యానించారు. ఇప్పుడు అదే కాంటాజీ ఆలయం 20 టాకా నోటుపై చోటు దక్కించుకుంది.
ఇతర నోట్లు.. రాజకీయ నేపథ్యం
కేవలం హిందూ ఆలయమే కాకుండా ఇతర మతపరమైన స్థలాలకు కూడా కొత్త కరెన్సీ నోట్లపై స్థానం కల్పించారు. 100 టాకా నోటుపై షైత్-గుంబజ్ మసీదు, 50 టాకా నోటుపై తారా మసీదు, 10 టాకా నోటుపై బైతుల్ ముకర్రమ్ మసీదు చిత్రాలను ముద్రించారు. ఈ మార్పులు బంగ్లాదేశ్లో విస్తృతమైన భావజాల మార్పును సూచిస్తున్నాయని విశ్లేషకులు భావిస్తున్నారు.
టాకా నోట్లపై మారుతున్న చిత్రాలు
బంగ్లాదేశ్ కరెన్సీ నోట్లపై చిత్రాల మార్పు ఆ దేశ రాజకీయ ప్రస్థానాన్ని ప్రతిబింబిస్తూ వస్తోంది. 20 టాకా నోటు చివరిసారిగా 2012లో మారింది. అప్పుడు షేక్ హసీనా ప్రభుత్వం అధికారంలో ఉండగా "జాతిపిత బంగబంధు షేక్ ముజీబుర్ రెహ్మాన్" చిత్రపటాన్ని నోటు ముందు వైపు ముద్రించారు. అంతకుముందు, 2002లో బంగ్లాదేశ్ నేషనలిస్ట్ పార్టీ (బీఎన్పీ), జమాత్-ఎ-ఇస్లామీ బంగ్లాదేశ్ కూటమి అధికారంలోకి వచ్చిన ఏడాది తర్వాత విడుదల చేసిన 20 టాకా నోటుకు ఇరువైపులా ఛోటో సోనా మసీదు చిత్రం ఉండేది. 2012 మార్పులో ఈ మసీదు చిత్రం నోటు వెనుక భాగానికి మారింది.
ఇప్పుడు, తాత్కాలిక ప్రభుత్వ హయాంలో షేక్ ముజీబుర్ రెహ్మాన్ చిత్రం కనుమరుగవ్వడంతో 20 టాకా నోటు కొత్త రూపంతో వచ్చింది. ఇస్లామిక్ ఉగ్రవాదుల లక్ష్యంగా మారిన 18వ శతాబ్దపు కాంటాజీ ఆలయం, చారిత్రక పహార్పూర్ బౌద్ధారామం ఇప్పుడు ఈ నోటుకు ఇరువైపులా కనిపిస్తున్నాయి. ఈ మార్పులు బంగ్లాదేశ్ భవిష్యత్ రాజకీయ, సాంస్కృతిక దిశను ఎలా ప్రభావితం చేస్తాయో చూడాలి.
ఈ నెల 1న బంగ్లాదేశ్ కేంద్ర బ్యాంక్ అయిన 'బంగ్లా బ్యాంక్' కొత్త 20 టాకా నోటును విడుదల చేసింది. ఈ నోటుకు ఒకవైపు దిన్జ్పూర్లోని చారిత్రక కాంటాజీ హిందూ ఆలయ చిత్రాన్ని ముద్రించారు. మరోవైపు, నవగావ్ జిల్లాలోని పహార్పూర్ బౌద్ధారామం చిత్రం ఉంది. ఈ బౌద్ధారామం 1985లో యునెస్కో ప్రపంచ వారసత్వ ప్రదేశంగా గుర్తింపు పొందింది. బంగ్లాదేశ్ జాతీయ పుష్పమైన కలువ పువ్వు (ఆకు, మొగ్గతో సహా)ను ముద్రించారు.
కాంటాజీ ఆలయం.. చరిత్ర, వివాదాలు
కొత్త 20 టాకా నోటుపై స్థానం సంపాదించుకున్న కాంటాజీ ఆలయాన్ని కాంటాజీ టెంపుల్ లేదా కాంటానగర్ టెంపుల్ అని కూడా పిలుస్తారు. శ్రీకృష్ణుడి రూపమైన కాంటాజీ పేరు మీదుగా దీనికి ఈ పేరు వచ్చిందని యునైటెడ్ న్యూస్ ఆఫ్ బంగ్లాదేశ్ (యుఎన్బి) నివేదిక పేర్కొంది. 18వ శతాబ్దంలో నిర్మించిన ఈ ఆలయం శ్రీకృష్ణుడు, ఆయన దేవేరి రుక్మిణికి అంకితం చేసినట్టు చెబుతారు. దిన్జ్పూర్ మహారాజా ప్రాణ్నాథ్ 1704లో ఆలయ నిర్మాణాన్ని ప్రారంభించగా, ఆయన కుమారుడు మహారాజా రామ్నాథ్ 1752లో పూర్తి చేశారు. వైష్ణవ సంప్రదాయానికి ప్రసిద్ధి చెందిన అవిభక్త బెంగాల్ ప్రాంతంలో ఈ ఆలయానికి ప్రత్యేక ప్రాముఖ్యత ఉంది.
ఈ కాంటాజీ ఆలయం గతంలో తీవ్రవాదుల దాడికి గురైంది. డిసెంబర్ 2015లో రాస్ మేళా ఉత్సవాల సమయంలో న్యూ జమాతుల్ ముజాహిదీన్ బంగ్లాదేశ్ (జేఎంబీ) ఉగ్రవాదులు మూడు బాంబులు విసిరారని 2017 నాటి ఢాకా ట్రిబ్యూన్ కథనం వెల్లడించింది. ఈ జేఎంబీ సంస్థ ఇస్లామిక్ స్టేట్ (ఐసిస్) అనుబంధ సంస్థగా పనిచేస్తూ, భారత్, ఆస్ట్రేలియా సహా పలు దేశాల్లో నిషేధానికి గురైంది. దాడి తర్వాత ఇద్దరు ఉగ్రవాదులు పట్టుబడ్డారు. అయితే, ఈ దాడికి మాత్రం జేఎంబీ బాధ్యత వహించలేదు.
ఇదిలా ఉండగా, మార్చి 2024లో (అప్పటి హసీనా ప్రభుత్వ హయాంలో) కాంటాజీ ఆలయ స్థలంలో ఒక మసీదు నిర్మాణ పనులు ప్రారంభం కావడం స్థానిక హిందూ సమాజంలో తీవ్ర ఉద్రిక్తతకు కారణమైంది. దిన్జ్పూర్-1 నియోజకవర్గ ఎంపీ ఎండి జకారియా జకా ఈ మసీదు నిర్మాణాన్ని ప్రారంభించారు. అయితే, గతేడాది సెప్టెంబర్లో యూనస్ ప్రభుత్వ మత వ్యవహారాల సలహాదారు ఏఎఫ్ఎం ఖలీద్ హొస్సేన్ ఈ వివాదంపై స్పందిస్తూ "మసీదు పక్కన ప్రభుత్వ భూమి ఉంది. ఆ లీజు భూమిలో మసీదు విస్తరణ జరగనివ్వండి. ఆలయ ఆస్తి ఆలయానికే ఉండాలి" అని వ్యాఖ్యానించారు. ఇప్పుడు అదే కాంటాజీ ఆలయం 20 టాకా నోటుపై చోటు దక్కించుకుంది.
ఇతర నోట్లు.. రాజకీయ నేపథ్యం
కేవలం హిందూ ఆలయమే కాకుండా ఇతర మతపరమైన స్థలాలకు కూడా కొత్త కరెన్సీ నోట్లపై స్థానం కల్పించారు. 100 టాకా నోటుపై షైత్-గుంబజ్ మసీదు, 50 టాకా నోటుపై తారా మసీదు, 10 టాకా నోటుపై బైతుల్ ముకర్రమ్ మసీదు చిత్రాలను ముద్రించారు. ఈ మార్పులు బంగ్లాదేశ్లో విస్తృతమైన భావజాల మార్పును సూచిస్తున్నాయని విశ్లేషకులు భావిస్తున్నారు.
టాకా నోట్లపై మారుతున్న చిత్రాలు
బంగ్లాదేశ్ కరెన్సీ నోట్లపై చిత్రాల మార్పు ఆ దేశ రాజకీయ ప్రస్థానాన్ని ప్రతిబింబిస్తూ వస్తోంది. 20 టాకా నోటు చివరిసారిగా 2012లో మారింది. అప్పుడు షేక్ హసీనా ప్రభుత్వం అధికారంలో ఉండగా "జాతిపిత బంగబంధు షేక్ ముజీబుర్ రెహ్మాన్" చిత్రపటాన్ని నోటు ముందు వైపు ముద్రించారు. అంతకుముందు, 2002లో బంగ్లాదేశ్ నేషనలిస్ట్ పార్టీ (బీఎన్పీ), జమాత్-ఎ-ఇస్లామీ బంగ్లాదేశ్ కూటమి అధికారంలోకి వచ్చిన ఏడాది తర్వాత విడుదల చేసిన 20 టాకా నోటుకు ఇరువైపులా ఛోటో సోనా మసీదు చిత్రం ఉండేది. 2012 మార్పులో ఈ మసీదు చిత్రం నోటు వెనుక భాగానికి మారింది.
ఇప్పుడు, తాత్కాలిక ప్రభుత్వ హయాంలో షేక్ ముజీబుర్ రెహ్మాన్ చిత్రం కనుమరుగవ్వడంతో 20 టాకా నోటు కొత్త రూపంతో వచ్చింది. ఇస్లామిక్ ఉగ్రవాదుల లక్ష్యంగా మారిన 18వ శతాబ్దపు కాంటాజీ ఆలయం, చారిత్రక పహార్పూర్ బౌద్ధారామం ఇప్పుడు ఈ నోటుకు ఇరువైపులా కనిపిస్తున్నాయి. ఈ మార్పులు బంగ్లాదేశ్ భవిష్యత్ రాజకీయ, సాంస్కృతిక దిశను ఎలా ప్రభావితం చేస్తాయో చూడాలి.
