Morarji Desai: పాకిస్థాన్ అత్యున్నత పౌర పురస్కారం అందుకున్న భారతీయులు వీరే!
- ఆపరేషన్ సింధూర్'పై బీజేపీ, కాంగ్రెస్ మధ్య మాటల యుద్ధం
- పాక్ అత్యున్నత పురస్కారం 'నిషాన్-ఎ-పాకిస్థాన్'పై తీవ్ర చర్చ
- గతంలో పలువురు భారతీయులకు దక్కిన పాక్ అవార్డులు
- మాజీ ప్రధాని మొరార్జీ దేశాయ్కు 1990లో 'నిషాన్-ఎ-పాకిస్థాన్'
- దావూదీ బోహ్రా అధినేత సయ్యద్నా సైఫుద్దీన్కు 2023లో ఈ పురస్కారం
- వేర్పాటువాద నేత గీలానీ, నటుడు దిలీప్ కుమార్, నీరజా భానోట్లకు కూడా పాక్ గౌరవాలు
ఇటీవల జరిగిన 'ఆపరేషన్ సింధూర్' విషయంలో భారతీయ జనతా పార్టీ (బీజేపీ), కాంగ్రెస్ పార్టీల మధ్య మాటల తూటాలు పేలాయి. ఈ క్రమంలో పాకిస్థాన్ అత్యున్నత పౌర పురస్కారం 'నిషాన్-ఎ-పాకిస్థాన్' ప్రస్తావనకు వచ్చింది. బీజేపీ నేత అమిత్ మాలవీయ, కాంగ్రెస్ ఎంపీ రాహుల్ గాంధీని ఉద్దేశించి మాట్లాడుతూ, ఆయన పాకిస్థాన్ అవార్డు కోసం ప్రయత్నిస్తున్నారా అన్నట్లుగా వ్యాఖ్యానించారు. దీనికి కాంగ్రెస్ కూడా ఘాటుగానే బదులిస్తూ, బీజేపీ నేతల పేర్లను ఈ అవార్డుకు సూచించింది. ఈ రాజకీయ వివాదం నేపథ్యంలో, అసలు గతంలో ఈ పాకిస్థాన్ పురస్కారాన్ని అందుకున్న భారతీయులు ఎవరు, ఎందుకు వారికి ఈ గౌరవం దక్కింది అనే ఆసక్తికర అంశాలు ఇప్పుడు చర్చనీయాంశమయ్యాయి.
'నిషాన్-ఎ-పాకిస్థాన్' అంటే ఏమిటి?
'నిషాన్-ఎ-పాకిస్థాన్' అనేది పాకిస్థాన్ ప్రభుత్వం అందించే అత్యున్నత పౌర పురస్కారం. దేశానికి లేదా మానవాళికి విశిష్ట సేవలు అందించిన వ్యక్తులకు దీన్ని ప్రదానం చేస్తారు. ఇది సైనిక పురస్కారమైన 'నిషాన్-ఎ-హైదర్' తో సమానమైనది. దీని తర్వాత 'నిషాన్-ఎ-ఇంతియాజ్' రెండో అత్యున్నత పౌర పురస్కారంగా ఉంది. కళలు, సాహిత్యం, సైన్స్ లేదా ప్రజాసేవ వంటి రంగాల్లో విశేష ప్రతిభ కనబరిచిన వారికి దీన్ని ఇస్తారు. ఇక 'తమ్ఘా-ఎ-పాకిస్థాన్' నాల్గవ స్థాయి పౌర పురస్కారం. అసాధారణ ధైర్యసాహసాలు ప్రదర్శించినా లేదా పాకిస్థాన్కు, మానవాళికి సేవ చేసినా ఈ అవార్డు ఇస్తారు. సాధారణంగా ఈ పురస్కారాలను పాకిస్థాన్ స్వాతంత్ర్య దినోత్సవం (ఆగస్టు 14) నాడు ప్రకటించి, పాకిస్థాన్ దినోత్సవం (మార్చి 23) నాడు అందజేస్తారు. పాకిస్థానీయులతో పాటు విదేశీయులకు కూడా ఈ అవార్డులను ఇస్తుంటారు.
పాక్ పురస్కారాలు అందుకున్న భారతీయులు
నీరజా భానోట్ (తమ్ఘా-ఎ-పాకిస్థాన్, 1987)
పాన్ యామ్ ఫ్లైట్ 73లో ఫ్లైట్ పర్సర్గా పనిచేసిన నీరజా భానోట్కు 1987లో మరణానంతరం 'తమ్ఘా-ఎ-పాకిస్థాన్' పురస్కారం లభించింది. 1986 సెప్టెంబర్ 5న కరాచీలో విమానం హైజాక్కు గురైనప్పుడు, ఆమె ప్రయాణికులను కాపాడే ప్రయత్నంలో ప్రాణాలు కోల్పోయారు. అమెరికన్లను లక్ష్యంగా చేసుకున్న ఉగ్రవాదుల నుంచి ప్రయాణికుల పాస్పోర్టులను దాచి, అత్యవసర ద్వారం తెరిచి అనేక మందిని కాపాడారు. ముగ్గురు పిల్లలను రక్షించే క్రమంలో ఆమె ఉగ్రవాదుల కాల్పులకు బలయ్యారు. ఆమె ధైర్యసాహసాలకు గాను భారత ప్రభుత్వం అత్యున్నత శాంతికాల శౌర్య పురస్కారం 'అశోకచక్ర'ను కూడా ప్రదానం చేసింది.
మొరార్జీ దేశాయ్ (నిషాన్-ఎ-పాకిస్థాన్, 1990)
భారతదేశ నాలుగో ప్రధాని, జనతా పార్టీ నేత అయిన మొరార్జీ దేశాయ్కు 1990లో 'నిషాన్-ఎ-పాకిస్థాన్' పురస్కారం లభించింది. ఆయన పదవి నుంచి వైదొలిగిన చాలా ఏళ్ల తర్వాత ఈ గౌరవం దక్కింది. కాంగ్రెసేతర తొలి ప్రధానిగా పేరుపొందిన దేశాయ్, తన హయాంలో (1977-1979) పాకిస్థాన్తో సంబంధాలను సాధారణ స్థితికి తీసుకురావడానికి దౌత్యపరమైన చర్యలు చేపట్టారు. ముఖ్యంగా 1971 యుద్ధం తర్వాత ఉద్రిక్తతలు తగ్గించడానికి, అణ్వాయుధ పోటీని వ్యతిరేకిస్తూ ఆయన తీసుకున్న వైఖరిని పాకిస్థాన్ గుర్తించింది. ఇరు దేశాల మధ్య శాంతి, దౌత్య సంబంధాలకు ఆయన చేసిన కృషికి గుర్తింపుగా ఈ అవార్డు ఇచ్చారు. 'భారతరత్న'తో పాటు 'నిషాన్-ఎ-పాకిస్థాన్' అందుకున్న ఏకైక భారతీయుడు ఆయనే కావడం విశేషం.
దిలీప్ కుమార్ (నిషాన్-ఎ-ఇంతియాజ్, 1998)
ప్రఖ్యాత నటుడు దిలీప్ కుమార్ (అసలు పేరు యూసుఫ్ ఖాన్) కు 1998లో పాకిస్థాన్ రెండో అత్యున్నత పౌర పురస్కారమైన 'నిషాన్-ఎ-ఇంతియాజ్' దక్కింది. పెషావర్లో జన్మించిన దిలీప్ కుమార్ సినిమాల ద్వారా ఇరు దేశాల మధ్య సాంస్కృతిక వారధిగా నిలిచారు. 'మొఘల్-ఎ-ఆజం', 'దేవదాస్' వంటి ఆయన చిత్రాలు పాకిస్థాన్లో కూడా ఎంతో ఆదరణ పొందాయి. ఉద్రిక్త సమయాల్లో ఈ అవార్డుపై విమర్శలు వచ్చినా, కళ ద్వారా సౌహార్దత పెంపొందించే చర్యగా దీన్ని సమర్థించారు. పెషావర్లోని ఆయన పూర్వీకుల ఇంటిని 2014లో పాక్ ప్రభుత్వం జాతీయ వారసత్వ సంపదగా ప్రకటించింది.
సయ్యద్ అలీ షా గీలానీ (నిషాన్-ఎ-పాకిస్థాన్, 2020)
కశ్మీర్ వేర్పాటువాద నాయకుడైన సయ్యద్ అలీ షా గీలానీకి 2020లో 'నిషాన్-ఎ-పాకిస్థాన్' పురస్కారం లభించింది. "పాకిస్థాన్కు మద్దతును కూడగట్టడం, దశాబ్దాలుగా కశ్మీర్ సమస్యకు కట్టుబడి ఉండటం" వంటి కారణాలతో ఆయనకు ఈ అవార్డు ఇచ్చారు. గీలానీ 1950ల నుంచి జమాత్-ఎ-ఇస్లామీ కశ్మీర్తో సంబంధాలు కలిగి ఉండి, ఆ సంస్థలో కీలక నేతగా వ్యవహరించారు. ఆయన సోపోర్ నుంచి మూడుసార్లు ఎమ్మెల్యేగా కూడా ఎన్నికయ్యారు. 2021లో గీలానీ మరణించారు.
సయ్యద్నా ముఫద్దల్ సైఫుద్దీన్ (నిషాన్-ఎ-పాకిస్థాన్, 2023)
దావూదీ బోహ్రా వర్గ ఆధ్యాత్మిక గురువు సయ్యద్నా ముఫద్దల్ సైఫుద్దీన్కు 2023లో పాకిస్థాన్ ప్రభుత్వం 'నిషాన్-ఎ-పాకిస్థాన్' పురస్కారాన్ని ప్రదానం చేసింది. పాకిస్థాన్లో కూడా ఆయన వర్గానికి చెందిన ప్రజలు పెద్ద సంఖ్యలో నివసిస్తున్నారు. విద్య, వైద్యం, మత సామరస్యం వంటి రంగాల్లో ఆయన చేస్తున్న సేవలను పాకిస్థాన్ గుర్తించింది. కరాచీలోని లా స్కూల్, జామియా-తుస్-సైఫియా వంటి ఆయన సంస్థలు సామాజిక అభివృద్ధికి దోహదపడుతున్నాయి. ప్రపంచవ్యాప్తంగా మానవతా సేవలు, సామాజిక సేవ, విద్య, పర్యావరణ పరిరక్షణకు ఆయన చేస్తున్న కృషికి ఈ గౌరవం దక్కింది. ఇస్లామాబాద్లో పాక్ అధ్యక్షుడు ఆరిఫ్ అల్వీ చేతుల మీదుగా ఆయన ఈ అవార్డును అందుకున్నారు.
ఈ విధంగా, రాజకీయ, సామాజిక, కళా, మానవతా రంగాల్లో విశేష సేవలు అందించిన కొందరు భారతీయులకు పాకిస్థాన్ తమ పౌర పురస్కారాలతో గౌరవించింది. ఇవి ఇరు దేశాల మధ్య ఉన్న సంక్లిష్టమైన, బహుముఖ సంబంధాలను ప్రతిబింబిస్తాయి.
'నిషాన్-ఎ-పాకిస్థాన్' అంటే ఏమిటి?
'నిషాన్-ఎ-పాకిస్థాన్' అనేది పాకిస్థాన్ ప్రభుత్వం అందించే అత్యున్నత పౌర పురస్కారం. దేశానికి లేదా మానవాళికి విశిష్ట సేవలు అందించిన వ్యక్తులకు దీన్ని ప్రదానం చేస్తారు. ఇది సైనిక పురస్కారమైన 'నిషాన్-ఎ-హైదర్' తో సమానమైనది. దీని తర్వాత 'నిషాన్-ఎ-ఇంతియాజ్' రెండో అత్యున్నత పౌర పురస్కారంగా ఉంది. కళలు, సాహిత్యం, సైన్స్ లేదా ప్రజాసేవ వంటి రంగాల్లో విశేష ప్రతిభ కనబరిచిన వారికి దీన్ని ఇస్తారు. ఇక 'తమ్ఘా-ఎ-పాకిస్థాన్' నాల్గవ స్థాయి పౌర పురస్కారం. అసాధారణ ధైర్యసాహసాలు ప్రదర్శించినా లేదా పాకిస్థాన్కు, మానవాళికి సేవ చేసినా ఈ అవార్డు ఇస్తారు. సాధారణంగా ఈ పురస్కారాలను పాకిస్థాన్ స్వాతంత్ర్య దినోత్సవం (ఆగస్టు 14) నాడు ప్రకటించి, పాకిస్థాన్ దినోత్సవం (మార్చి 23) నాడు అందజేస్తారు. పాకిస్థానీయులతో పాటు విదేశీయులకు కూడా ఈ అవార్డులను ఇస్తుంటారు.
పాక్ పురస్కారాలు అందుకున్న భారతీయులు
నీరజా భానోట్ (తమ్ఘా-ఎ-పాకిస్థాన్, 1987)
పాన్ యామ్ ఫ్లైట్ 73లో ఫ్లైట్ పర్సర్గా పనిచేసిన నీరజా భానోట్కు 1987లో మరణానంతరం 'తమ్ఘా-ఎ-పాకిస్థాన్' పురస్కారం లభించింది. 1986 సెప్టెంబర్ 5న కరాచీలో విమానం హైజాక్కు గురైనప్పుడు, ఆమె ప్రయాణికులను కాపాడే ప్రయత్నంలో ప్రాణాలు కోల్పోయారు. అమెరికన్లను లక్ష్యంగా చేసుకున్న ఉగ్రవాదుల నుంచి ప్రయాణికుల పాస్పోర్టులను దాచి, అత్యవసర ద్వారం తెరిచి అనేక మందిని కాపాడారు. ముగ్గురు పిల్లలను రక్షించే క్రమంలో ఆమె ఉగ్రవాదుల కాల్పులకు బలయ్యారు. ఆమె ధైర్యసాహసాలకు గాను భారత ప్రభుత్వం అత్యున్నత శాంతికాల శౌర్య పురస్కారం 'అశోకచక్ర'ను కూడా ప్రదానం చేసింది.
మొరార్జీ దేశాయ్ (నిషాన్-ఎ-పాకిస్థాన్, 1990)
భారతదేశ నాలుగో ప్రధాని, జనతా పార్టీ నేత అయిన మొరార్జీ దేశాయ్కు 1990లో 'నిషాన్-ఎ-పాకిస్థాన్' పురస్కారం లభించింది. ఆయన పదవి నుంచి వైదొలిగిన చాలా ఏళ్ల తర్వాత ఈ గౌరవం దక్కింది. కాంగ్రెసేతర తొలి ప్రధానిగా పేరుపొందిన దేశాయ్, తన హయాంలో (1977-1979) పాకిస్థాన్తో సంబంధాలను సాధారణ స్థితికి తీసుకురావడానికి దౌత్యపరమైన చర్యలు చేపట్టారు. ముఖ్యంగా 1971 యుద్ధం తర్వాత ఉద్రిక్తతలు తగ్గించడానికి, అణ్వాయుధ పోటీని వ్యతిరేకిస్తూ ఆయన తీసుకున్న వైఖరిని పాకిస్థాన్ గుర్తించింది. ఇరు దేశాల మధ్య శాంతి, దౌత్య సంబంధాలకు ఆయన చేసిన కృషికి గుర్తింపుగా ఈ అవార్డు ఇచ్చారు. 'భారతరత్న'తో పాటు 'నిషాన్-ఎ-పాకిస్థాన్' అందుకున్న ఏకైక భారతీయుడు ఆయనే కావడం విశేషం.
దిలీప్ కుమార్ (నిషాన్-ఎ-ఇంతియాజ్, 1998)
ప్రఖ్యాత నటుడు దిలీప్ కుమార్ (అసలు పేరు యూసుఫ్ ఖాన్) కు 1998లో పాకిస్థాన్ రెండో అత్యున్నత పౌర పురస్కారమైన 'నిషాన్-ఎ-ఇంతియాజ్' దక్కింది. పెషావర్లో జన్మించిన దిలీప్ కుమార్ సినిమాల ద్వారా ఇరు దేశాల మధ్య సాంస్కృతిక వారధిగా నిలిచారు. 'మొఘల్-ఎ-ఆజం', 'దేవదాస్' వంటి ఆయన చిత్రాలు పాకిస్థాన్లో కూడా ఎంతో ఆదరణ పొందాయి. ఉద్రిక్త సమయాల్లో ఈ అవార్డుపై విమర్శలు వచ్చినా, కళ ద్వారా సౌహార్దత పెంపొందించే చర్యగా దీన్ని సమర్థించారు. పెషావర్లోని ఆయన పూర్వీకుల ఇంటిని 2014లో పాక్ ప్రభుత్వం జాతీయ వారసత్వ సంపదగా ప్రకటించింది.
సయ్యద్ అలీ షా గీలానీ (నిషాన్-ఎ-పాకిస్థాన్, 2020)
కశ్మీర్ వేర్పాటువాద నాయకుడైన సయ్యద్ అలీ షా గీలానీకి 2020లో 'నిషాన్-ఎ-పాకిస్థాన్' పురస్కారం లభించింది. "పాకిస్థాన్కు మద్దతును కూడగట్టడం, దశాబ్దాలుగా కశ్మీర్ సమస్యకు కట్టుబడి ఉండటం" వంటి కారణాలతో ఆయనకు ఈ అవార్డు ఇచ్చారు. గీలానీ 1950ల నుంచి జమాత్-ఎ-ఇస్లామీ కశ్మీర్తో సంబంధాలు కలిగి ఉండి, ఆ సంస్థలో కీలక నేతగా వ్యవహరించారు. ఆయన సోపోర్ నుంచి మూడుసార్లు ఎమ్మెల్యేగా కూడా ఎన్నికయ్యారు. 2021లో గీలానీ మరణించారు.
సయ్యద్నా ముఫద్దల్ సైఫుద్దీన్ (నిషాన్-ఎ-పాకిస్థాన్, 2023)
దావూదీ బోహ్రా వర్గ ఆధ్యాత్మిక గురువు సయ్యద్నా ముఫద్దల్ సైఫుద్దీన్కు 2023లో పాకిస్థాన్ ప్రభుత్వం 'నిషాన్-ఎ-పాకిస్థాన్' పురస్కారాన్ని ప్రదానం చేసింది. పాకిస్థాన్లో కూడా ఆయన వర్గానికి చెందిన ప్రజలు పెద్ద సంఖ్యలో నివసిస్తున్నారు. విద్య, వైద్యం, మత సామరస్యం వంటి రంగాల్లో ఆయన చేస్తున్న సేవలను పాకిస్థాన్ గుర్తించింది. కరాచీలోని లా స్కూల్, జామియా-తుస్-సైఫియా వంటి ఆయన సంస్థలు సామాజిక అభివృద్ధికి దోహదపడుతున్నాయి. ప్రపంచవ్యాప్తంగా మానవతా సేవలు, సామాజిక సేవ, విద్య, పర్యావరణ పరిరక్షణకు ఆయన చేస్తున్న కృషికి ఈ గౌరవం దక్కింది. ఇస్లామాబాద్లో పాక్ అధ్యక్షుడు ఆరిఫ్ అల్వీ చేతుల మీదుగా ఆయన ఈ అవార్డును అందుకున్నారు.
ఈ విధంగా, రాజకీయ, సామాజిక, కళా, మానవతా రంగాల్లో విశేష సేవలు అందించిన కొందరు భారతీయులకు పాకిస్థాన్ తమ పౌర పురస్కారాలతో గౌరవించింది. ఇవి ఇరు దేశాల మధ్య ఉన్న సంక్లిష్టమైన, బహుముఖ సంబంధాలను ప్రతిబింబిస్తాయి.
